Fakamahino he PM ‘e fakahoko Sipoti 2031, fakangata ‘a e toe fakaveiveiua ni’ihi ‘ene kau memipa kapineti
Kuo tuku mai ‘e he Minisita Ki he Ngaahi ngaue fakalotofonua mo e sipoti, ‘a e fakapapa’i he pule’anga ‘e fakahoko ‘a e sipoti 2031 ‘i Tonga ni. Ko’ene fakama’ala’ala ia ki he ngaahi talafili mo e fakamatala veiveiua mei he ni’ihi ‘o e kau Minisita, ‘o hangee ka ‘ikai fakahoko ‘a e misi koia ke fakahoko ‘a e sipoti Pasifiki 2031 ‘i hotau fonua.
Kae fakatatau pea mo e ongoongo tukumai, ko e fakatonutonu ‘a e Minisita ki hono tuku holo ‘a e fakamatala he mitia fakasosiale ‘oku ‘ikai ke loto ke fakahoko ‘a e sipoti he ‘oku ‘ikai ‘iai ha pa’anga.
‘Oku ‘iai pe ‘a e mo’oni ‘a e ngaahi fakamatala ko’eni, he ko e taimi ‘oku lave ai ‘a e konga ‘o e kau Minisita ki he sipoti ‘oku hange ‘oku fakaveiveiua ‘a e Kapineti. ‘Oku kau ai ‘a e Minisita Fakalotofonua mo e Sipoti, kau ai ‘a e Minisita Polisi pea pehee ki he tokoni Palemia. ‘Oku nau fa’a me’a ‘aki ‘a e ‘ikai ha pa’aga pea mo e tu’u atu ‘a e pule’anga motu’a ‘o piti ki he Sipoti, ‘ikai ke ‘omai ki he Fale Alea ke fai hono talanoa’i.
Kuo ‘ohake pea mo e feinga’i ha pa’anga lahi ki he langa ‘o e ngaahi fale sipoti pe mo hono tauhi, ka koeha ‘a e me’a ‘e ma’u ‘e Tonga mei ai. Ko e fanongo ‘a e kakai ‘o e fonua ki he ngaahi fakamatala ko’eni ‘oku hangee ‘oku ‘ikai kenau loto ke fakahoko ‘a e sipoti.
Kaekehe, na’e mahino ‘a e vekeveke ‘a e Palemia ke fakahoko ‘a e Sipoti ‘i he’ene fakahaa ki he kau faiongoongo ke teuteu atu ‘a e fonua ke talitali ‘a e sipoti. ‘I he ongoongo tukuatu ‘a e Potungaue Sipoti, ‘oku fakahaa ai kuo loto ‘a e Palemia mo e kau Minisita ke fakahoko ‘a e Sipoti pea ko’ene fakangata ia ha toe fakaveiveiua mei he’ene kau Minisita.
‘Oku ‘iai ‘a e sio mei tu’a ‘oku hangee ‘oku vaivai ‘a e tataki ‘e he Palemia ‘ene Kapineti ka ‘oku malohi ange ‘a e le’o ia ‘o e tokoni Palemia mo e Minisita Polisi. Ka ‘oku fakamahino ‘e he ongoongo tukuatu ko’eni, ‘oku malohi pe ‘a e taki ‘a e Palemia, he ‘oku ne faitu’utu’uni ki he me’a ‘oku ne tui ‘oku totonu, ‘o ‘ikai toe fakaveiveiua.
Na’e tokolahi ‘a e hoha’a ki he taimi ‘oku fa’a haa mai ai ‘a e ngaahi fakamatala mei he kau Minisita ‘o hangee ‘oku ‘ikai kenau poupou. He ko e 2019 na’e mahino ‘e fakahoko ‘i Tonga ni ka na’e ta’ofi ia he pule’anga ‘o ‘Akilisi Pohiva pea ‘iai ‘a e manava si’i na’a toe hoko pe me’a tatau. Pea ‘ikai fai ha lau ki he nunu’a kovi ‘e hoko ki Tonga ni ‘o hangee ko hano ta’ofi mei ha’ane toe kau ki he Sipoti ‘o e Pasifiki.
Kaekehe ko e pule’anga mahu’inga taha ki he Sipoti ‘o e 2031 ko e pule’anga ‘e fili ‘i he 2029, he ko kinautolu tenau faitu’utu’uni aofangatuku. ‘E ‘iai mo e kaunga lahi ‘o e pule’anga ‘e fili ‘i Novema, koe’uhi kapau tenau poupou ki hono fakahoko ‘o e sipoti pea tenau fakahoko ‘a e teuteu lahi he vaha’a taimi atu ko’eni. Ko e fo’i teuteu koia, ‘o hangee ko hano langa ha ngaahi fale sipoti, ka huu mai ‘a e pule’anga ‘o e 2029 kuo maau atu pea he ‘ikai hanau toe fili ka ko hono fakahoko koe’uhi ko e ngaahi ngaue mo e fakamole kuo ‘osi fakahoko.
