LAU FO’OU FILI ‘A MA’UFANGA MA’U PE SEFO KAMA, HALA LAPAHA ‘OFISAKOLO
Kuo kakato e lau fo’ou e ola ‘o e Fili ‘Ofisa Kolo ‘a Ma’ufanga pea kuo fanongonongo ai kuo toe ma’u pē ‘e he ‘Ofisa Kolo Lolotongá, Sosefo Kama ‘a e Fili ‘o e ta’u ni ke ne toe hoko atu.
Na’e toko 2 pē e ongo Kanititeití, ko Sosefo Kama mo Sioeli Maile. ‘I he hili hono fakamā’opo’opo mo līpooti ‘a e ola e Filí, pea fanongonongo he lētioó mo e mītia sōsialé, na’e ma’u ‘aki ‘e Maile e fili ‘e 493 kae fili ‘e 492 ‘a Kama.
Na’e fakatokanga’i ai ‘e he kau Fai Fili tautefito ki he Fai’anga Fili he Bay o Manumataongó, ‘a e feto’oaki ‘a e fiká, ‘o ‘alu e fika o Kama kia Maile pea Maile kia Kama. Na’a nau toe fetu’utaki ai pē kia Kama ke ne mahino’i e me’a na’e hoko, pea ‘oku ‘i ai e fiema’u ke fakatonutonu.
Na’e fakahā mei he ‘Ofisi Komisoni Fili ‘oku ‘ikai ha toe founga fakatonutonu ka ko e fakahū ange pē ‘e Kama ha Kole Lau Fo’ou (Recount). Na’e fakahoko ai pē hono toe lau faka’auliliki e fili ‘a Ma’ufanga pea ‘i ai pē e ongo Kanititeiti ke na sio mo fakapapau’i. Hili e lau fo’oú, na’e ‘alu hake ai e fika o Kama ‘o 550 kae holo hifo a Maile ‘o 434 pē.
‘Oku fiema’u pē foki ke ‘ilo na’e mahino pē ki he Kau ‘Ofisa Fili na’e ‘i ai e fehālaaki lahi hono tānaki ‘o e mata’i fiká. Ka koe’uhī ‘oku ‘ikai ha lave ‘a e Lao ia ki ha toe founga fakatonutonu ka ko e Lau Fo’ou pē, pea ko e ‘uhinga pē ia na’e toe fai ai e Fakatonutonu pea ko e foungá pē ia. Ko e kau ‘ofisa pē na’a nau faka’ilo e palopalema ki he ‘Ofisi kae pehe ki he ongo Kanititeiti. ‘Oku kehe ia mei he lāunga angamaheni ‘a e politikí, ‘a ia ‘oku makatu’unga he mo’utafu’ua, veiveiua, mo e feinga’i mālohi ke lava he Fili koe’uhi pe ko e vaofi ‘a e fika mo e ngaahi ‘uhinga kehe kae ‘ikai ha fakamo’oni pau.
‘Oku pehē ‘e Sefo na’a ne tali lelei pē e ‘uluaki olá he ‘oku ne falala pē kia Sioeli Maile ke ne fataki e fatongiá, ka ne ‘ikai e toe faka’ilo ange kiate ia ‘e he kau ‘Ofisá.
‘I he taimi tatau, hili e Fili, ‘oku mahino ‘oku kei ‘ataa e lakanga ‘Ofisa Kolo o Lapaha tu’unga he pekia ‘a e ‘Ofisa Kolo lolotongá Solomone Kiu Kautai. Na’a ne tokotaha pē he lēsisita Kanititeiti ke Fili ki he lakangá ni.
Kuo pau ke toe fai ‘enau Fili Si’i, pea ‘oku ikai ko Lapaha pē foki ‘e toe Fili fo’ou.
Na’e māhanga kotoa taki fo’i paloti fili ‘e 20 e kau Kanititeiti e toko 3 ‘o Ha’akio, Vava’u, pea pango pē kapau na’e toko 2 na’e mei tosi pē ha fo’i koini. Pea ‘oku ‘ikai ha toe founga ia he Lao Fili ke solova ‘aki e ngaahi palopalema peheé. Hangē ko ha’anau toho tu’aniu pe ko ha’anau fealea’aki pē. Kuo pau ke nau toe veipā fo’ou.
Na’e ‘i ai foki mo e kolo e taha ‘o e motu ko Kapa, i Vava’u ai pē, ‘a ia ne ‘ikai pē ke ‘iai ha Kanititeiti ia. Ko ia kuo pau ke toe uki ke tu’u hake ha kau Kanititeiti Tauhi Kolo mo Tauhi Fonua, o kemipeini kae toki paloti e Kakaí.
