Tonga Independent News

Kee kau muli he laiseni mamata tofua’a ko’ene pa’anga lelei kae munoa pe Tonga

Kuo a’u ki he Fakamaau’anga ‘a e ‘eke fakalao ‘a e ngaahi kautaha pisinisi mamata tofua’a ‘e 13 mei Vava’u, koe’uhi ko e pa’anga lelei ‘a e fa’ahinga pisinisi ni pea ko e tokolahi taha ‘o e kau pisinisi ko’eni ko e kakai muli, kae munoa pe kakai Tonga ki he fu’u monuu he fa’ahinga pisinisi pa’anga lahi ko’eni.
‘I he ‘aho 2 mahina ni, na’e tuku mai ai ‘e Fakamaau Lahi Cooper ‘ene tu’utu’uni ki he fakafekiki fakalao ‘a e ngaahi kautaha pisinisi ‘i Vava’u, koe’uhi ko e fakalahi ‘e he Minisita Takimamata ‘a e ngaahi laiseni mamata tofua’a mei he lahi kimu’a.
‘I he 2006 na’e fe’unga pe mo e kautaha pisinisi ‘e 13 na’e foaki ‘enau laiseni. ‘I he 2020 na’e hiki hake ai ki he laiseni ‘e 20 pea ‘i he Siulai ‘o e 2023 kuo a’u ki he laiseni ‘e 26 kuo foaki.
Ka ‘i he taukave ‘a e ngaahi pisinisi na’e launga, ‘oku hoko hono hikihiki ‘a e tokolahi ‘o e ngaahi kautaha fakalele pisinisi mamata tofua’a ke uesia ai ‘a e mala’e pisinisi mamata tofua’a pea ko e ua, ‘e uesia ai mo e fanga tofua’a he tokolahi ‘a e kakai ‘oku nau mamata’i.
Na’e makatu’unga foki ‘a e fakakaukau ia ‘o e launga pea mei he lipooti ‘a e CEO maloloo ‘a e Potungaue Sione Moala Mafi, ‘aia na’e kau ai ‘a e fakamamafa he ngaahi fakamo’oni fakasaienisi ki he uesia ‘a e fanga tofua’a he taimi ‘oku tokolahi ai hono mamata’i kinautolu.
Ko e mahina Siulai ki ‘Okatopa he ta’u kotoa ko e taimi fakafanau ia ‘a e tofua’a pea ‘oku lata mai ki he potutahi ‘o Vava’u ko’ene mafana ke fakafanau ai. Pea ko e taimi pelepelengesi ia ki he mo’ui ‘a e tofua’a pea ka fu’u tokolahi ‘a e ngaahi kautaha ‘e uesia ‘a e taimi mahu’inga ki he fakafanau ‘a e tofua’a.
‘Oku kau foki pea ‘ikai ha taukei ‘a e ngaahi pisinisi fo’ou ‘e ni’ihi he tokanga ‘a e kau launga pea ‘e hoko ia ko e palopalema ki he fanga tofua’a pea mo e malu ‘a e mo’ui ‘o e kau takimamata ‘oku nau ‘ahia ‘a Vava’u ke mamata mo kakau mo e tofua’a. Pea ko e laiseni makehe ia ‘oku foaki ki he kakau mo e tofua’a koe’uhi ko e taukei makehe ‘o e kakai ‘oku nau tokoni ki he kau folau’eve’eva.
‘I he taimi tatau ‘oku kau foki mo e totongi ‘a e mamata tofua’a hono uesia he taimi ‘e tokolahi ai ‘a e ngaahi kautaha, he’e holo ‘a e totongi. Pea ‘oku tui ‘a e tokolahi ko e ‘uhinga lahitaha ia ko e oongo’i he ngaahi kautaha na’anau kai monuu mai he ngaahi ta’u kimu’a ‘a e mole ‘enau ma’anga ngako he to e tokolahi mai ‘a e ngaahi kautaha fo’ou, ‘onau vahevahe ‘a e kau folau’eve’eva.

Pea na’e kau ‘i he lipooti ‘a e CEO maloloo, ko e founga pe ia ‘e lava ke solova’aki ‘a e palopalema ko e fakangatangata ‘a e ngaahi laiseni ke foaki. Ka ‘i he taimi tatau ko e tu’u ‘a e lao, ko e Minisita pe ‘oku ne fa’iteliha ‘i he lahi ‘o e laiseni ke foaki.
Na’e taki mai ‘e he kau tohi launga’i ‘o e Minisita Takimamata mo e Potungaue ‘e he tokotaha ko Mr. Coldrick pea ko’ene fakamatala fakamo’oni, na’e faka’aonga’i pe ia ke ngaue’aki ki he toenga ‘o e kau launga.
Kaekehe na’e ‘ikai ke tali ‘e he Fakamaau’anga ke fai ha fakatonutonu fakalao he ‘oku fakalao pe mafai ia ‘o e Minisita ke foaki ‘a e ngaahi laiseni pea mo hono lahi. Pea ko e taha ko e 3 ia he kau launga na’ana kau kinaua he ni’ihi na’e toki laiseni kimui mai ‘aia ‘oku fepaki ia mo e tohi launga ko e toe fakalahi ‘o e ngaahi laiseni. Pea ‘oku hangee ‘oku hanga pe he 3 ko’eni ‘o launga’i pe kinautolu.
Na’e fai fetu’utaki ki he CEO ‘o e Takimamata pe fakapapau’i mai ‘a e talanoa ko e ‘uhinga ‘a e launga koe’uhi ko e kau ‘Esia ‘oku nau feinga ki he pisinisi mamata tofua’a pea ‘oku nau fu’u malohi fakapa’anga ke fengahahangai mo e ni’ihi ko’eni. Na’e fai mo e kole pe ‘e lava ke ma’u mai hingoa ‘o e ngaahi kautaha mo hono kau pule ke lava ‘o tala pe ko e ngaahi pisinisi ‘e fiha ‘oku fakalele he kau muli mo e fiha ‘oku fakalele ‘e he Tonga. Ka na’e ‘ikai ha faingamalie ke ‘omai ha tali.
Ko e kau launga leva ‘eni,1ST PLAINTIFF: – SATIMA HANIF 2ND PLAINTIFF: – BELUNGA DIVING LIMITED 3RD PLAINTIFF: – SHANE WALKER 4TH PLAINTIFF: – VAVA’U GAME FISHING CHARTERS LIMITED 5TH PLAINTIFF: – DIANE CLARKE 6TH PLAINTIFF: – TONGAN EXPEDITIONS LTD 7TH PLAINTIFF: – MOHAMMED HANIF 8TH PLAITIFF: – DOLPHIN PACIFIC DIVING LTD 9THPLAINTIFF: – JONES BUSINESS SERVICES LTD 10TH PLAINTIFF: – SOUTH PACIFIC SEA ADVENTUREDS LTD 11TH PLAINTIFF: – WHALE WATCH VAVA’U LTD 12TH PLAINTIFF: – COCOKARA BEACH LTD 13TH PLAINTIFF: – TREASURE ISLAND RESORT LTD.

Facebook
Twitter
Email

Leave a Comment