Tonga Independent News

Monday 13, May 2024

Ta’efiemalie kakai Fonua he fokotu’u ke ta’ofi konga e fakamafola ‘o e Fale Alea

Na’e mahino ‘aupito ‘a e fifili mo e ta’efiemalie ‘a e kakai ‘o e Fonua ki he kole mei he Pule’anga ke ‘oua fakamafola he letio ‘a e konga ‘o e talanga ki he ngaahi lao fakaangaanga ‘a e pule’anga.

Ko e ngaahi fakamatala pe na’e mahe’a hake mei he kau fakafofonga ‘o e kakai ‘enau ta’efiemalie mo kinautolu he ‘ai ke fakalongolongo’i ‘a e konga ko’eni, ‘o pehee mei he tokoni Palemia ko e makatu’unga he ko e me’a fekau’aki mo e malu ‘a e Fonua pea mo kinautolu na’anau fa’u ‘a e lao.

Na’e me’a  ‘a e fakafofonga ‘e taha, ke tuku pe ke fakamafola he ko e kaveinga pe ia fekau’aki mo e me’atokoni pea ‘oku ‘ikai koha mea lahi ia.

Kaekehe na’e ‘ikai ke toe fakaikiiki ‘e he tokoni Palemia ‘a e keveinga ‘oku ne kole ke ‘oua ‘e fakamafola pea lolongo hifo ai pe ‘o tali he Sea ‘o e Fale Alea ke ‘oua ‘e fakamafola.

Ka ‘oku ‘iai ‘a e hu’uhu’u lahi pe koeha ‘a e fo’i lao ko’eni pea ‘oku angafefe hono sipela ‘o e lao. ‘Oku toe fakatupu fifili ange hono fakahaa koia koe’uhi ko e malu ‘a e ni’ihi na’anau fatu ‘a e lao ko’eni. Pea ‘oku mahino mai ko e lao ni ‘oku ngalingali ‘e ‘ikai fakafiemalie ki he kakai ‘o e Fonua ko e ’uhinga hono malu’i ‘a e kau fa’u lao.

Na’e lele ‘a e Fale Alea ‘i he ‘aho Tu’apulelulu ‘o ngata pe ‘i he taimi 11:30am, ‘i he taimi tatau na’e toutou vakai he ongoongo ni ‘a e ongo letio angamaheni ‘e ua oku na fakamafola ‘a e Fale Alea he taimi 10am ‘oku lolotonga lele ai ‘a e polokalaa fakalotu. Ka na’e fakahaa mei he ‘ofisi ‘o e Fale Alea na’e ‘ikai ta’ofi ‘a e letio mei hono fakamafola ‘e he sea, ka nae tuku vave pe fale kanau kau atu ki he me’a faka’eiki.

‘I he tu’unga koia ‘oku ‘ikai ha ma’u ‘a e ongoongo ni ki he tu’unga ‘o e talanga na’e fakahoko he houa pongipongi pea mo e kole ‘a e pule’anga na’e tali he Sea ‘o e Fale ke ‘oua ‘e fakamafola. Ka ‘e fakahoko pe feina na’a ma’u ke fai ha vakai kiai.

Na’e tutuku ai pe ‘a e fale ke toki huu he Monite uike kaha’u, kae lava atu ‘a e kau memipa ki he me’a faka’eiki ‘o Lord Fusitu’a ko e memipa Fale Alea maloloo ‘a e pule’anga Tonga.

‘Oku ‘iai pe foki ‘a e lao ki he fale ki ha taimi ‘e ta’ofi ai ha fakamofalo letio, ‘o hangee ko ha kaveinga ki he malu ‘a e Fonua (security) ka ‘oku mo’oni lau ‘a ‘Akilisi he’ene kei mo’ui, he ‘ikai mole ha taimi ia ‘o ha Fonua ke oomai tau’i ‘a Tonga he ‘oku ‘ikai ha tau me’a ‘e ma’u.

Ko e lolotonga ‘a e kei fakaongoongo ‘a e kakai ‘o e Fonua pe koeha ‘a e hoko atu ki he pule’anga ‘i he hili ‘enau fakafisinga ‘a e tohi mei he Fakataha Tokoni ko e finangalo ‘Ene ‘Afio, kuonau toe tatapuni fale kinautolu ‘o fatu lao ai.

Kaekehe ‘oku fai pe hono faka’apa’apa’i ‘a e tu’utu’uni kuo fakahoko, ka ko e me’a pe ‘oku mahu’inga ke ‘iai ha ‘ilo ‘a e kakai ki he lao ko’eni pea mo e ‘uhinga totonu na’e ta’ofi ai hono fakamafola.