Manavasi’i kau taki ‘o mamani ki he fana loketi ‘a Iran, na koha kamata’anga taulahi hono 3
‘Oku ‘iai manavasi’i ‘i he kau taki ‘o mamani kae tautautefito ki he ngaahi pule’anga lalahi ‘o mamani, ‘i he fo’i ‘aliaki ko’eni ‘a Iran ke ne fana loketi ki ‘Isileli, na ko ha kamata’anga ia ke hoko ai tau lahi hono 3 ‘a mamani.
‘I he ‘aho 13 ‘Epeleli na’e faka’ohovale ‘a hono fana loketi’i ‘e Iran ‘a ‘Isileli ko e lava ia ‘a e ngaahi ta’u lahi ‘ena tau fakalongolongo (silent war) mo e fepolepolei koe’uhi ko e ngaahhi kaveinga kehekehe pe. Ka ‘i he ‘aho 1 ‘Epeleli na’e fana’i ai ‘a e ‘ofisi faka’amipasitoa ‘a Iran ‘i Soatani ‘o mate ai ‘a e kau ‘ofisa Iran ma’olunga pea tukuaki’i ai ‘e Iran ‘a e fana ko’eni ki he pule’anga ‘Isileli.
‘I he ‘uluaki 24 hrs ‘a e tau kuo a’u ki he fo’i loketi ‘e 300 kuo fana’i mei Iran ki ‘Isileli, ka ko e 99% mei kotoa na’e fakafepaki’i pe ia he misaila malu’i (defense missiles) ‘a ‘Isileli mo ‘Amelika. Na’e kau mo Soatani ia he fana fakafepaki ki he ngaahi misaila ‘a Iran koe’uhi ke ‘oua na’a too ha ngaahi misaila honau fonua, kae fakatu’utamaki ki hono kakai.
Ko e fo’i nga’unu ‘a Iran kuo nga’uta ai ‘a e ngaahi fonua lalahi ‘o mamani koe’uhi na’a hoko ‘eni ke kamata ai ha taulahi ‘a mamani hono 3 pea ‘oku tu’u fakatu’utamaki ‘aupito ki he malu ‘a mamani. Na’e ui fakavavevave ai ‘e he Sekelitali Seniale ‘a e ngaahi Pule’anga Fakatahataha ‘a Mamani (United Nations) ‘a e fakataha ‘a e sino malu’i (security council) ‘oku kau kiai ‘a Siaina, Falanise, Lusia, ‘Amelika (USA) mo Pilitania. ‘Oku kau kiai pea mo e ngaahi fonua lalahi ‘e 10 ka ko e ngaahi fonua ‘ikai memipa tu’uma’u pea ‘oku fili fakata’u nima pe kinautolu.
‘I he taimi tatau ‘oku foki fakavave hifo ki he ‘ofisi fakapalesiteni ‘a e Palesiteni ‘o ‘Amelika ‘i he faka’osinga ‘o e uike, koe’uhi ko e me’a kuo hoko ki ‘Isileli pea mo’ene tukupa ‘e kei tu’u ai pe ‘a ‘Amelika ki hono malu’i kakato ‘a ‘Isileli.
Ko e manasi’i leva ‘o e kau taki ‘o e ngaahi fonua kehekehe, ko e tu’u ‘a e ngaahi fonua lalahi ‘o mamani kau ai ‘a ‘Isileli, ‘oku nau ma’u ‘a e ngaahi naunau faka’atomi ko e fakatu’utamaki taha ia ‘o e me’atau ‘i mamani. Ko e talu pe mei he taulahi hono 2 hono lii ‘e ‘Amelika ‘a e pomu ‘atomi ‘i Siapani ‘o mate ai ‘a e laukilu mo e te’eki toe ‘iai ha pomu ‘atomi kuo faka’aonga’i he mala’e ‘o e tau. Ka kuo tohi he hisitolia ‘a e fakatu’utamaki ‘a e naunau faka’atomi pea ko ‘Amelika na’e ‘iai ‘enau ‘atomi he taimi koia, ka ko e taimi ni kuo kau atu kiai mo Lusia mo Siaina mo Pilitania, Falanise pea ko Iran na’anau kei feinga kenau ma’u ‘a e naunau faka’atomi ka na’e fakapapau’i ‘e ‘Isileli he ‘ikai hoko ia. ‘Oku ‘iai foki ‘a e ngaahi fika ki he lahi ‘o e pomu ‘atomi ‘o e ngaaho fonua ‘oku nau ma’u ia, ka ‘oku ‘ikai ‘ilo ha taha ia ki he fika totonu ko e kau taki pe ‘o e Sotia ‘o e ngaahi fonua koia ‘oku nau ‘ilo pau ki he fika totonu.
Pea ko e manasi’i lahi taha ia, ka fakahoko ha tau pea kau atu kiai mo e ngaahi fonua lalahi ‘oku ‘iai ‘enau naunau ‘atomi pea he ‘ikai ha fonua ia ‘e ikuna ka ko e ‘auha kotoa. He ‘oku fakafuofua ko e lahi ‘o e ngaahi pomu ‘atomi kuo ngaohi ‘i mamani ‘oku ‘osi fe’unga ‘anoa pe ia ke ‘auha ai ‘a mamani.
Kuo langa ai he kakai tokolahi ‘a e ngaahi toitoi’anga kenau toi kiai ka ‘iai ha taimi kuo fai ha tau ‘atomi ‘i mamani. Kuopau ke mate kotoa ‘a e kakai, fanga manu mo e ‘akau pea ‘e taimi lahi pea toki fokitoki mai ‘a e ‘ea ki hono ‘ea totonu ke mo’ui ai ‘a e fanga manu mo e kakai. Ko kinautolu ‘oku ‘iai honau ngaahi toitoi’anga kuo ‘osi fakanaunau maau he me’akai mo e naunau kenau nofo ai ha lau ta’u.
Kaekehe ko e fakataha ‘oku fakahoko ‘e makatu’unga mei ai ‘a e kaha’u ‘o e mamani. Ka ‘ikai fai ha felotoi pea fakafahafaha’i ‘a e ngaahi fonua lalahi ‘e 5, ‘e tu’u mai ‘a Lusia mo Siaina ko e ongo fonua Kominiusi pea ‘e tu’u atu leva ‘e ‘Amelia, Pilitania mo Falanise mo e NATO mo ‘Isileli mo hona takitaha fonua ‘oku poupou ki he’ene fa’ahi. Ko e ngaahi fonua ‘Aleapea ko e tokolahitaha ‘oku kau ia ki Iran mo Lusia mo Siaina.
Ka neongo foki ‘a e ki’i fonua si’isi’i ‘a ‘Isileli ka ‘oku toka’i ‘aupito ia he ngaahi fonua hau ‘o mamani he mala’e ‘o e tau. Na’e toki fokotu’u pe ‘a e pule’anga ‘Isileli he 1945 hili ‘a e taulahi hono 2 pea mei ai ki he ‘aho ni mo e langa ‘ene fakakautau ki he tu’unga ‘oku veipaa pe ia mo e ngaahi fonua hau.
‘Oku te’eki ngalo he ngaahi fonua ‘Alepea he tau ‘oku ‘iloa ko e Tau ‘Aho 6. Na’e hanga hifo ‘a e ngaahi fonua takatakai ‘i ‘Isileli ‘o ‘ohofi ‘a ‘Isileli ka na’e fufulu pe kinautolu ‘e ‘Isileli he ‘aho 6 ‘onau tukulolo kotoa pea fokotu’u ma’u honau pule’anga fakatemokalati he ha’oha’onga ‘o e ngaahi fonua ‘Alepea pea ko e ‘uhinga ia ‘oku nau kataki’i ngata’a ai ‘a e tu’u ‘a e pule’anga ‘Isileli, koe’uhi ko e vaa fakalotu ‘o e kau ‘Alepea mo e kau Siu. Ko e tu’u fakahisitolia ‘o ‘Isileli mo Palesitaine ‘o tatau pe mo’ene tu’u hisitolia fakalotu, ‘oku ‘iai ‘a e kolo tapu ko Selusalema ko e talanoa loloa ‘a e ngaahi talanoa fakahisitolia pe kohai ‘oku totonu kiai, he ‘oku takitaha nofo pe mo’ene tohitapu mo’ene lotu. Ka ko’ene tu’u leva koia pe ‘e malohi he tau koia ‘e mo’oni.
Kuo tuku atu foki ‘e he pule’anga Iran ‘ene fakatokanga fefeka ki ‘Amelika ke ‘oua tenau kau noa he’ene ‘oho fakakautau ki ‘Isileli, ka kuo ‘osi fakahaa mahino ‘e Biden ko e fatongia fefeka ‘aupito ‘o ‘Amelika ke malu’i ‘a ‘Isileli.
‘Oku kei lolongo pe ‘a e ngaahi fonua lalahi pe koeha ‘enau me’a ‘e fai, he ko e fo’i ‘aliaki ia ‘a Iran ‘oku ‘ikai fai noa’ia ka ‘oku ‘iai fonua malohi ‘oku teke mei mui. Pea ka hala fo’i teke pea ‘e si’i fua ‘e Iran ‘a e hia koia. Ka ko e tu’u ko’eni ‘oku te’eki ke fai ‘e ‘Isileli ha tali fakafoki, ka ‘oku ‘osi fakahaa hene va’a fakakautau ‘oku nau tali pe ki he taimi totonu ke hilifaki ai ‘a e tautea ki Iran. ‘E muimui’i he ongoongo ni ‘a e tau ‘oku fakahoko ke lave’i he kakai ‘o e fonua ‘a e tu’unga ‘oku ‘iai ‘a mamani he ngaahi ‘aho atu ko’eni.
