Tonga Independent News

Monday 13, May 2024

Lohiaki’i he kau ngaue ma’olunga ‘e toko tolu Sea ‘o e Poate(combine utilities) ke ma’u ai ‘enau $40,000

Kuo ma’u he ongoongo ni ha fakamatala falala’anga ‘aupito, neongo ‘a e ‘ikai fa’a tali mai he kau taki ‘o e kautaha ni ‘a e ngaahi email lahi ki he ngaahi fehu’i ‘oku ‘oatu ki he ngaahi tukuaki’i kehekehe fekau’aki mo e kautaha ni, (utility)

Ka ‘oku ‘ikai ko ha me’a fo’ou ki he ongoongo ni pea mo e ngaahi fakamana faka’ilo he taimi lahi, ka ‘oku ‘ikai pe tuku hono mama mai ‘a e ngaahi fakamatala ‘aia ‘oku fa’a hoko ke ‘eke mo kumi pe kohai ‘oku fetuku fakamatala mai ki he ongoongo ni.

Ko e fakamatala fakamo’oni kuo ma’u he nusipepa ni, ko e toko 3 ngaue ma’olunga ‘i he utility (TPL, Tonga Gas, Waste Authority) ka na’anau fakahoko ‘a e fo’i ngaue ko’eni ma’ae Tonga Gas ‘i he vahefonua Vava’u. Ko e fo’i ngaue na’anau ‘alu ke fakahoko, ko e alea’i ke hoko atu ‘a e lisi ‘o e konga ‘api ‘oku tu’u ai ‘a e Tonga Gas ‘i Toula Vava’u.

Na’e foki mai ‘a e tokotolu ma’olunga ko’eni ‘o fakahoko atu ai he tokotaha ki he Sea ‘o e Poate he taimi koia Carl Sanft, na’e ‘eke’i he ma’u kelekele (landlord) ia ‘a e $500,000 (nima kilu), ka na’anau alea’i pe ‘o nofo pe he mahu’inga lolotonga ko e $250,000 ki he ta’u 20 (uakilu nima mano) pea ‘oku totonu ke ‘oange hanau ponasi koe’uhi ko e ngaue lelei na’anau fakahoko ke fakahoafi ai ‘a e $250,000. Pea na’e iku ke tali ia ‘e he poate ‘o foaki ai ‘a e $40,000 ‘o $20,000 ‘a e tokotaha kae taki $10,000 ‘a e tokoua.

Kaekehe na’e huu mai ‘a e poate fo’ou ‘o lau ‘a e lipooti ki he me’a ni pea fetaulaki ai ‘a e taha ‘o e poate mo e tokotaha ma’u ‘api ‘oku na maheni, ‘o fakamalo atu kiai hene tali ke holoki ‘a e mahu’inga ‘o e lisi. Ka na’e toe feinga ‘a e ma’u ‘api ke fakapapau’i ‘ene fakamatala he ‘oku fo’ou kiate ia. Na’ane toe fakapapau’i atu ki he memipa poate pe koeha ‘ene ‘uhinga pea na’e fakamatala atu ‘e he memipa poate, ‘a e fakahaa ange ‘e he tokotolu na’anau alea na’e loto ia ke hiki ‘a e totongi lisi ki he $5 kilu ka na’anau kole pe ‘o to e nofo pe he totongi tatau.

Na’e fu’u ‘ohovale lahi ‘a e tokotaha ma’u ‘api he fakamatala he na’e ‘ikai ha me’a pehee ke hiki ‘a e totongi. Na’e feinga leva ‘a e kautaha ke fakapapau’i ‘a e fakamatala pea ‘ai hono tohi fuakava ke fakamo’oni ai ‘a e ma’u ‘api ke mahino ‘oku mo’oni ‘ene fakamatala.

Pea ‘oku ma’u ‘e he nusipepa ni ‘a e tatau ‘o e email ‘a e tokotaha he toko tolu ngaue ki he sea ‘o e poate pea pehee ki he tohi fuakava ‘a e tokotaha ma’u ‘api ke faka’ikai’i ‘a e fakamatala na’e ‘oatu ki he Sea ‘o e poate.

Fakatatau pea mo e fakamatala ‘oku ma’u he nusipepa ni, ‘oku ngalingali ‘e fakahoko ‘e he Tonga Gas ha ngaue fakalao ki he ni’ihi ko’eni, koe’uhi ko e takihala’i ke ma’u ai ha pa’anga.

‘Oku toe fakaloloma foki ‘o fakatatau ki he fakamatala, ko e toko tolu ko’eni ‘oku ‘iai ‘a e tangata muli ‘e taha pea ‘oku mali ia mo e tuofefine ‘i he tokoua ua Tonga pea na’e ngaue pe ‘i he tafa’aki fakapa’anga.

‘Oku ‘ikai ‘oatu ‘a e hingoa ‘o e ni’ihi ko’eni koe’uhi ko e ‘ikai ha tali mei he kautaha ki hono fehu’ia ‘a e fakamatala falala’anga ‘oku ma’u pea ‘e fai mo e feinga ki he toko tolu ko’eni ke ‘omai hanau tali.