Hu’i mahafu ‘Isileli mo e Hamas foki mo’ui toko 20, foki pekia toko 28 toenga kau ‘Isileli na’e puke fakamalohi.
Ko e taha ‘o e ongoongo lahi taha ‘i he taimi ni, ko e felotoi ‘a ‘Isileli mo e Hamas kena hu’i mahafu hili ‘a e ta’u ‘e 2 ‘ena feteleni. Pea ko e konga ‘o e felotoi ‘oku kau ai hono tukuange kotoa ‘e he Hamas ‘a e kau popular ‘Isileli ‘oku nau ke puke.
Pea ko e ongoongo lahi ia ‘i mamani hono talitali fakafonua ‘e ‘Isileli hono kakai. Ko e fiefia ka ko ha fiefia ‘a e ngaahi famili ‘e toko 20 na’e foki mo’ui hifo ki ‘Isileli, ka ko e talitali kovi ki he si’i famili ‘e toko 28 ‘oku fakafoki pekia hifo ki honau fonua mo e famili. Kuo ‘osi tukuange ‘a e toko 20 mo’ui pea toki fakaha’ele hifo ‘a e sino ‘o e kau pekia.
‘Oku fakahikihiki’i ai ‘e he ngaahi fonua tokolahi ‘a Palesiteni Donald Drump ‘o ‘Amelika, koe’uhi koia na’e takimu’a ‘i he ngaahi alea ki he hu’i mahafu pea mo hono faka’ataa ‘o e kau popula ‘Isileli. ‘Oku tui ‘a e tokolahi ko e pale fakalangilangi ma’olunga koia ko e Peace Nopel Prize na’e totonu ke foaki kia Palesiteni Trump ka na’e foaki ia ki he fefine Venesuela.
Na’e kau ‘i he aleapau ‘o e hu’i mahafu ke fakafoki kotoa ‘a e kau ‘Isileli na’e puke fakamalohi ‘o tatau pe ‘a e mo’ui mo e mate pea ke tukuange ‘e ‘Isileli ‘a e toko 2000 ‘o e kau popula Palesitaine. Ka ‘oku ‘iai ‘a e ni’ihi ‘oku ‘osi fakahaa ‘e ‘Isileli he ‘ikai kenau kau kinautolu ‘i he aleapau ke faka’ataa, koe’uhi ko’ene tu’u fakatu’umaki ki ‘Isileli.
Kaekehe kuo fonu ‘a e ngaahi hala he vaha’a fonua ‘o e Hamas mo ‘Isileli he kakai ‘o e fonua mo’enau ngaahi fuka, ko e talitali fiefia ‘a e kau popula. Pea kuo hoko ‘a e ‘aho ‘aneafi ko ha ‘aho fakahisitolia ki ‘Isileli.
Ko e talu mei ‘Okatopa 2023 hono puke fakamalohi’i he Hamas ‘a e toko 200 hili ‘enau tamate’i ‘a e toko 1200, mo e huu atu ‘a ‘Isileli ‘o fufulu mo hakule ‘a e nofo’anga ‘a e Hamas ‘i Gaza. Na’e ‘uluki tukuange ‘a e konga kimu’a pea ko e fakamuimui taha ‘eni ‘a e ‘osi kotoa ‘a e kau ‘Isileli hono tukuange.
Kaekehe ko felotoi ko’eni, ka kuo a’u mo’oni ‘a e ngaahi nofo’anga mo e toitoi’anga ‘o e Hamas ki he lailai hono pomu mo ‘ohofi ‘e he kau sotia ‘a ‘Isileli. Kuo tamate’i mo e kau taki ma’olunga ‘o e Hamas ‘i Palesitaine mo e ni’ihi he ngaahi fonua kaunga’api hangee ko Qatar. Na’e hoko ‘eni ke longoa’a lahi ai ‘a e ngaahi fonua ‘Alepea, ka na’e ‘osi tala ‘e ‘Isileli ko’enau kumi ‘a e kau taki ‘a e Hamas ‘o fakangata kotoa mei mamani. Pea tuku atu mo e fakatokanga ki he ngaahi fonua ‘oku nau tali ‘a e Hamas ke nofo honau fonua, kuopau ke a’u atu ‘a ‘Isileli kapau he ‘ikai tenau fai ha ngaue ki he ni’ihi ko’eni.
Pea fakatatau mo e ngaahi fakamatal, ko e tu’unga kuo ‘iai ‘a e Hamas ko e fakatomala lahi ‘a e fo’i laka na’anau fai ke tamate’i ‘a e kau ‘Isileli mo puke fakamalohi’i. Pea kuonau ongo’i ‘a e mafi fakakautau ‘o ‘Isileli.
Ko e malohinga ‘o e Hamas ko’enau ngaue’aki ‘a e feitu’u ‘oku kakai kenau toi ai he ngaahi tanolo ko keli hangee ko e falemahaki, faleako mo e ngaai falelotu, ka ‘oku ‘ikai pule ha me’a ia ki he kau mataki Mossad ‘a ‘Isileli ta’etenau ‘ilo.
Na’e taumu’a ‘a ‘Isileli ke pule’i kotoa ‘a Gaza kapau ‘e kei fakafefeka ai pe ‘a e Hamasi, ka ko’ene tu’u kuo pule’i ‘e ‘Isileli ‘a e vaeua ‘o Gaza, fakafoki kotoa hono kakai, faka’auha ‘a e kau taki mo e ngaahi ‘apitanga ‘o e Hamas.
‘I he uike kuo’osi na’e fokotu’u ai ‘a e ngaahi fonua kehekehe ‘enau kulupu tokoni ki Gaza ‘i he folau vaka tahi ‘o kau ai mo e ngaahi fonua tu’umalie ‘o ‘Iulope ka na’e ta’ofi ia ‘e ‘Isileli. Na’e hoko ai ‘a e ngaahi valau lahi mo e fakamana mei he ngaahi fonua lahi ‘o kau ai ‘a Siaina, he fakatokanga ki ‘Isileli ka na’e ‘ikai pehee atu ‘e ‘Isileli koeha ‘enau fonua lahi.
‘Oku tokanga ‘a e ngaahi fonua ki he kakai faka’ofa ‘o Palesitaina ‘o tukuaki’i ‘a e fakaehaua ‘a ‘Isileli ki he fu’u kakai kuo mate mo lavelavea, hola mei honau ngaahi ‘api, fiekaia mo e palopalema kehekehe. Ka ‘oku fakamanatu atu ‘e’Isileli kenau manatu’i ‘a e 7 ‘o ‘Okatopa 2023 mo e me’a na’anau fakahoko ki ‘Isileli.
Ko e palopalema foki ‘o e kau Palesitaine ‘i Gaza ‘oku nau poupou’i ‘a e Hamas, neongo ‘oku ‘iai pe ‘a e kau taki ‘o Palesitaine. Pea ‘i he’ene tu’u koia ‘oku ‘ikai falala ‘a ‘Isileli ia ki ha sino ‘i Gaza pea te ne fakahoko pe ‘a e ngaue ‘oku ne tui ko e lelei taha. Pea mo’ene fakamalo’ia ‘a e Palesiteni ‘o ‘Amelika he poupou mo e alea kuone fakahoko ke a’u ki he tu’unga ko’eni.
