Fakamahino mei he Potungaue Mo’ui na’e tomui hono leleaki’i ange pekia, ‘oku tukuaki’i na’e maloloo ko e fehalaaki ‘a e kau neesi moe Toketa.
‘Oku ‘ikai ko ha me’a fo’ou ‘a hono tapalasia ‘e he kakai ‘o e fonua ‘a e Potugaue Mo’ui ‘i he ngaahi me’a lahi, ‘o kau ai ‘a e pekia ‘a e kakai ‘o e fonua lolotonga ‘enau ‘i he ‘api ko Vaiola. Ko e huhu malu’i ‘o e covid-19 na’e ‘ikai toe ha ngaahi fakamatala kehekehe, ka ‘oku hili ange koia ‘oku ‘ikai ‘iai ha me’a ‘e hoko. ‘Oku kau mo e tukuaki’i ‘a e sevesi ‘a e kau ngaue ‘i he pehe ‘oku ma’ulalo mo e ngaahi tukuaki’i kehekehe pe.
‘I he uike kuo’osi na’e lahi hono ‘ohake ‘a e tukuaki’i, ki he pekia ‘a e ki’i tamasi’i ta’u 10 mei Ha’ateiho ‘o pehee tokua na’e makatu’unga mei he ta’etokanga ‘a e kau ngaue ‘onau fakahuu ‘a e tiupi he feitu’u hala ‘one fakatupunga ‘a e mate ‘a e pekia. Pea na’e hoko mo e vitio ‘a e tengia he fa’ee ‘a e pekia ‘ene tama ke hangee ‘oku mo’oni ‘a e fakamatala. Pea ko e palopalema lahi taha ‘o e tokolahi taha ‘o e kakai ‘oku nau ngaue’aki ‘a e Facebook, ‘oku ‘ikai kenau toe vakai’i ‘e kinautolu ‘a e fakamatala pe ‘oku mo’oni pe ‘ikai, pe ko e fekumi ke ‘iai ha fakamatala mei he ongo tafa’aki loua ke ma’u ‘a e mo’oni. Ka koeha pe me’a kuo tuku mai ‘e Facebook pea ko e mo’oni pe ia ki he tokolahi.
Na’e hoko ‘a e fakamatala ko’eni ke fakaanga’i pea tukuhifo ai ‘e he tokolahi ‘a e Potungaue Mo’ui, ta’etenau ‘uluaki fekumi ki he fakamatala kakato mo mo’oni.
Kaekehe koe’uhi ko e lahi ‘o e talanga’i ‘a e kaveinga ni, na’e tohi ai ‘a e ongoongo ni ki he Minisita Mo’ui ke ‘omai ange ha fakamatala ki he tukuaki’i ‘oku fakahoko. Na’e kole ai ‘a e Minisita ki he ongoongo ni ke tukuange ha taimi, he ‘oku te’eki ke a’u ange ha launga ia pe ko ha’ane ‘ilo ki he me’a ni.
Na’e ‘osi pe ‘aho ‘e taha pea mei ai kuo tuku mai he Potungaue ha ongoongo tukuatu, ‘o fakamahino ‘oku ‘ikai mo’oni ‘a e ngaahi tukuaki’i. Ka ko e me’a na’e hoko na’e tomui hono leleaki’i ange ‘a e pekia pea na’e fakahoko he kau ngaue honau leleitaha ka na’e tomui ‘o tupunga ai ‘ene pekia. Pea ‘oku hala ‘a e fakamatala na’e hala hono tui ‘a e tiupi mo e fakamatala na’e hala ‘a e faito’o. Pea kapau ‘oku ‘iai ha ta’efiemalie pea ‘oku ‘ataa ‘a e kau taki ‘o e potungaue ke fakahoko kiai ‘a e talanoa, kae ‘oua ‘e ‘ave hala’i hono tukuaki’i si’i kau ngaue ‘oku nau faitonunga honau fatongia.
‘I he taimi tatau, ko e ngaahi tukuaki’i lahi ‘oku fakahoko ki he Potugaue Mo’ui ‘oku te’eki pe ke ‘iai ha neesi pe Toketaa kuo faka’ilo pe ngaue popula hano hopo’i. Pea ‘oku ‘ikai ha lao ke ta’ofi ha famili kenau ‘ave ‘a e potungaue ki he Fakamaau’anga kapau ‘oku nau ta’efiemalie ki he ngaue ‘a e potungaue.
Ka ko e lahi hono ‘ave ‘a e fakamatala hala ki he mitia fakasosiale ‘oku ne takihala’i mo fakatupunga ‘a e fehi’ia mo e ta’efalala ‘a e kakai ki he potungaue.
Ka kuo ‘iai ‘a e kole mei he potungaue, ka ‘oku ‘iai ha ta’efiemalie pea ‘oku ‘ataa ke fakahoko ha talanoa pea ka ‘ikai fai ha femahino’aki pea ‘oku ‘ataa ‘a e Fakamaau’anga, ke mahino ‘oku ‘ikai ha me’a ‘e fufuu’i.
Na’e ‘osi fakahaa pe Minisitaa ki he ongoongo ni lolotonga ‘ene kei CEO he ‘ikai nofo ‘a e Potungaue ‘o mole taimi he mitia fakasosiale, ka tenau feinga pe ke fakamaama ‘a e kakai ‘o e fonua.
