Fakaanga’I lahi kau Kalisitiane polokalama fakaava ‘Olimipiki, iku kole fakamolemole ai Falanise
Na’e ‘ikai ko ha kamata lelei ki Falanise ‘enau fakalele ‘a e fe’auhi Sipoti Lahi Taha ‘a Mamani ‘oku ‘iloa ko e ‘Olimipiki, ‘i he hangee atu ‘a e fakaaga ha mosimosi ki he konga ‘o e ouau fakava ko ha ngaahi ‘imisi fakatataa mo’oni ‘oku hangee ‘oku ne fakauoua’i ‘a e fakatataa manakoa ‘a e kau Kalisitiane ‘oku ‘iloa ko e “’Ohomohe Faka’osi” (Last Supper).
Kae fetongi ‘aki ‘a e ngaahi ‘imisi angamaheni ia ‘a e ngaahi ‘ata ‘o ha kau fefine ‘o hangee hano mauki’i ‘o e ‘imisi ‘o e ‘Ohomohe, ‘i vakai ‘a e kau Kalisitiane tokolahi.
‘Oku ‘iai pe foki ‘a e ngaahi tala ia ‘a Falanise ki he ‘uhinga ‘o e ngaahi ‘ata mo’oni na’anau ngaue’aki pea mo e anga ‘enau tui tukufakaholo, ka ko e vakai ‘a e Kalisitiane mo e fehu’i, ‘oku lahi ‘a e ngaahi fakatataa kehekehe ka koeha kuonau mei fakatatau’i ai ki he ‘Ohomohe faka’osi, ko e taha ia ‘o e uho ‘o e tui ‘a e Kalisitiane.
Na’e tuai pe hono fakatokanga’i ‘a e ngaahi ‘ata ni he polokalama fakaaava pea mo e ‘uha atu ‘a e fakaava mei he ngaahi feitu’u kehekehe ‘o mamani, kae tautautefito ki he ngaahi Fonua ‘o e Hihifo mo e ngaahi Fonua tui fakakalisitiane. Pea neongo ‘a e ngaahi faka’uhinga fakapoto kuo tuku mai ‘e Falanisi, ka kuo ‘osi fonu ‘a e ‘atamai ia ‘o e kau Kalisitiane tokolahi he ‘ita pea fakakaukau ai ‘a Falanisee kenau ‘ai ‘a e nounou ko e kole fakamolemole.
Ko e taha foki ia ‘o e me’a mahu’inga fakavaha’apule’aga lalahi, kuopau ke ‘iai ‘a e kau taukei kenau vakai’i ‘a e ngaahi me’a mahu’inga ke ‘oua na’a uesia ha tui fakalotu, tukufakaholo ‘o ha fonua pe falukunga kakai pea ‘oku kau ‘a e tui fakalotu he kaveinga fika ‘uluaki ‘oku faka’apa’apa’i fakamamani lahi koe’uhi ko e nofo melino ‘a e mamani. Ka ‘oku ‘ikai ke ‘ilo pe na’e angafefee ‘a e sio ‘a e kau taukei ‘a Falanisee.
Kaekehe ‘i he’ene a’u mai ki he houani ko e ‘aho hono 3 ‘o e sipoti, kuo taki ‘a Siapani mo e koula ‘e 6, hoko hake ‘a Falanise, Siaina, ‘Aositelelia mo Kolea Tonga ko e taki 5 he koula pea toki hoko hake ‘a USA mo e koula ‘e 3 pea toki hokohoko hifo ai.
Ko e fonua pe ‘e 15 kuo ‘iai ‘enau koula pea ko Fisi pe mei he Pasifiki kuo ‘iai ‘enau metali Siliva mei he toko 7 tangata na’anau ulungia ki Falanise ‘i he fainolo. Ka ko e malie taha ko e ‘ilo hake na’e teuteu fakataha pe ‘a e ongotimi ni ‘i Fisi pea ‘i he fainolo na’e toki hanga atu ‘a Falanise ‘o taufale’i ‘a e hau hokohoko tu’o ua he ‘olimipiki ‘a Fisi.
‘Oku kei kau ‘a Nu’usila he ngaahi fonua ‘oku kei hala ha metali, ka ko e ngaahi fonua ‘oku kau ‘i he tu’ukimu’a ka ‘oku te’eki foki ke vaevaeua ‘a e fe’auhi.
Ko e kaveinga malie ‘e taha ‘oku hoko ‘i he sipoti, ko e kei tuku kitu’a he komiti fakamamani lahi ‘o e Sipoti ‘Olimipiki ‘a Lusia ke ‘oua tenau kau ki he fe’auhi. Ka ‘i he taimi tatau ‘oku fakangofua pe ‘a e kau sipoti Lusia ‘e ni’ihi ke kau ki he fe’auhi kae ngaue’aki ‘a e hingoa kehe ‘o ‘ikai kau ai ‘a e hingoa Lusia ke fakafofonga’i ‘a e fonua fakalukufua.
‘Oku toe malie foki mo e ngaahi fakapale ia ‘oku fakahoko ‘e he ngaahi fonua takitaha ki he kau ma’u metali ‘enau kau sipoti. ‘Oku fika ‘uluaki ai ‘a Malaysia ko e $214,000 ki ha taha ‘e metali koula, ‘o tanaki kiai mo e vahe ki he mate ko e $400-$1000 he mahina pea ‘oku hoko ai ‘a Malaysia ko e fonua saute lahitaha ki he’ene kau sipoti, kae fika 4 ‘i he totongi lelei taha he metali koula. Ko e totongi lahitaha ko ‘Isileli ko e $768,000 ki he metali koula.
Kaekehe kuo ‘osi fakahaa ‘e Fisi ia ‘enau ponasi taki $20,000 ki he tamasi’i va’inga kotoa pe, mo’enau teu talitali ‘enau timi toko 7. Na’e fakaha he faiako ‘a Fisi Kolonisau, ko e vaivai’anga ‘enau timi ko e mahina pe ‘eni ‘e 4 ‘enau teuteu ‘ene hoko koe faiako fo’ou, ‘aia ko e ta’u ‘e faa na’e tonu ke fakahoko ai ‘a e teuteu ka na’e nusi kotoa pe ki he mahina ‘e 4. Ka ‘oku ne salute ki he’ene timi he koe fatongia mamafa ke malu’i ‘a e koula ka na’e ‘ikai lava. Ka ko e metali siliva he ‘olimipiki ko e me’a lahi pea ‘oku totonu kenau polepole ai.
Kuo te’eki pe ke ongona fefe mei he TASANOC mo e MIA ‘a e tu’unga ‘oku ‘iai ‘a e timi ‘a Tonga pe kohai fua ‘oku kau kiai mo e sipoti ‘oku kau pea mo e tokofiha. Ko e fuhu pe ‘a e tamaiki fefine mo e fe’auhi kakau ‘a e tamaiki tangata kuo mahino na’e kau kiai ‘a Tonga neongo na’e ‘ikai ola lelei, ka ‘oku ‘iai mo e kakau mei he kakai fefine pea pehee ki he lele.
‘E feinga ‘a e ogoongoni ke muimu’i ‘a e ngaahi ongoongo mei he ‘Olimipiki ke tuku atu ki he kakai ‘o e fonua.
