Launga komiti Fakamaau (Union) ki he kaunga taha kau ngaue MIA ki he komiti Fakamaau fo’ou.
Kuo a’utaki mai ki he ongoongo ‘a e Tonga Independent, ‘a e launga ‘a e Komiti Fakamaau ‘i he ‘akapulu ‘iunioni ‘oku palesiteni ai ‘a ‘Etoni Tonga pea Sekelitali ‘a Tokomea ‘Ofahulu pea mo e ni’ihi ‘o e kau Fakamaau taukei mo matu’otu’a.
‘I he fakatalanoa ‘a e ongoongo ni pea mo e sekelitali, Tokomea ‘Ofahulu na’ane pehee ai, ” ‘oku to e fakahoko pe ‘e he tokotaha tatau ko ‘Eva Mafi ‘a e ngaue tatau ki hono fakafe’atungia’i ‘a e ngaue ‘a e komiti Fakamaau, ka ‘oku ne ngaue’aki ‘a e founga kehe, ka ‘oku nau tui ‘oku fepaki ia mo hono fatongia ko e tokotaha ngaue fakapule’anga ‘i he Potungaue Fakalotofonua mo e Sipoti.
Koe’uhi ko e tukuaki’i ni, na’e ‘oatu ai ‘e he Tonga Independent ‘a e tohi ki he CEO ‘o e MIA, Dr. Fotu Fisi’iahi ko e Talekita ki he va’a Sipoti, ‘Onetoto ‘Anisi pea pehee ki he tokotaha ‘oku tukuaki’i mo lotomamahi lahi taha ai ‘a e komiti Fakamaau, ‘Eva Mafi. Ko e fehu’i na’e tuku atu ki he kau taki ko’eni ‘o e MIA pe ko e mo’oni na’e ‘osi fakahoko ‘a e fakataha ‘a e komiti Fakamaau pea mo e MIA pea ko e taha na’e a’u ki he Palemia ‘a e launga ko’eni pea fakahoko mai ‘ene tu’utu’uni ke ta’ofi he vave taha, ‘a e kaunga ‘a e MIA ki hono fakalele ha toe ako Fakamaau pe fokotu’u ha komiti fakamaau, he ‘oku fepaki ia mo e fatongia ‘o e potungaue. Ko honau fatongia ke teke ‘a e ‘uu komiti sipoti kau ai komiti Fakamaau, kae ‘ikai kenau to e fokotu’u me’a ke fe’au’auhi. Ka ‘oku a’u mai ki he ‘aho ‘oku te’eki faingamalie ke ‘omai ha tali mei he potungaue ‘oku ne tokanga’i ‘a e sipoti.
Na’e fakahaa foki ‘e he Sekelitali ‘o e kau Fakamaau, “ko e fakataha na’e fakahoko na’e fakahaa ai mei he kau taki ‘o e MIA ‘e ta’ofi ‘a e kaunga ‘a e kau ngaue ‘o e MIA ki ha me’a fekau’aki mo e komiti Fakamaau, ‘o fakatatau pea mo e tu’utu’umi mei h Palemia ‘i he launga na’e fakahoko.”
Ka ko e tu’unnga ia kuo a’u kiai he taimi, kuo nofo atu ‘a e komiti Fakamaau ia ‘o sio lango lolotonga ‘a e lele ‘a e fe’auhi fakakalapu ‘a Tongatapu, kae lele ‘a e komiti ia ‘oku pehee ko e komiti pe ia ‘a e Tongatapu, ka ko e tokotaha tatau pe ‘oku ne taki mai ai ‘Eva Mafi. Pea ‘oku tukuaki’i he komiti Fakamaau, ‘oku memipa ‘a ‘Eva ‘i he Tongatapu pea ‘oku ne faka’aonga’i ia mo’ene ngaue ‘i he MIA ke ne fakahoko ai ‘a e ngaahi fokotu’utu’u ko’eni, ke ‘iai pe ha komiti Fakamaau ‘a e Sub-Union Tongatapu, kae hili ange koia kuo ‘osi ‘iai ‘a e komiti.
Na’e ‘osi tukumai he ngaahi ongoongo kimu’a ‘a e tukuaki’i ‘e he kau Fakamaau ‘a ‘Eva Mafi ki he ngaahi me’a fakapa’anga ‘a e komiti Fakamaau, lolotonga ‘ene kei palesiteni. Na’e fakahoko ‘a e fili fo’ou ‘o fili ai ‘a ‘Etoni Tonga ko e palesiteni pea ‘iai mo e tu’utu’uni ki he fakamatala pa’anga na’e ‘ikai maau pea ma’u mo hono lekooti, ki he ngaahi talanoa na’e fakahoko, kau ai mo e tukuaki’i ki he mole ‘a e pa’anga. Ka ‘oku fakamamahi ko e tokotaha tatau pe ‘eni kuo ne to e takai hake ‘o fou mai he hala kehe pea ‘oku movete ai ‘a e kau Fakamaau ‘akapulu.
‘I he uike ni, na’e fakakata’aki ‘e he mitia fakasosiale ‘a e kau Fakamaau ko’eni ‘oku pehee ko e kau Fakamaau ‘a e komiti ‘a e Sub-Union Tongatapu, hono tuli’i fakangaa ‘e he kau va’inga ko’enau ta’efiemalie ki he tu’unga ‘enau fakahoko fatongia. Pea ko e oli taha ko e lele ‘a e Fakamaau, kae tuli he kau va’inga, ko e fepaki ia he vaha’a ‘o Nukunukuu mo Ha’asini. Na’e toe hanga hake ‘a e kau poupou he mitia fakasosiale ‘o tukuaki’i ‘a e kau Fakamaau tatau, ‘i hono tuki ‘e he taha ‘o e kau va’inga ‘a Toloa ‘a e taha ‘o e kau va’inga ‘a Fasi, lolotonga ‘oku si’i tokoto ‘i lalo, ka ‘oku ‘ikai ke ‘ilo pe na’e ‘ilo he Fakamaau pe ‘ikai. Ka ko e tokolahi ‘o e kau Fakamaau ko’eni ko e kau Fakamaau fo’ou. Pea ‘oku talanga lahi ai ‘a e kau manako ‘akapulu ‘i he me’a na’e hoko he ‘aho Tokonaki.
‘Oku kau foki he to’onga ‘oku ‘ikai pe lava ‘o ta’ofi, ‘a e leakovi pea mo e ala ki he kau Fakamaau talu mei fuoloa. Ka ‘oku tatau ai pe koeha ‘a e lahi ‘ene fehalaaki ‘oku ‘ikai pe ha totonu ke ala ha taha va’inga pe kau poupou ki he Fakamaau, ka ‘oku ‘ikai lava ‘a e komiti Tongatapu ‘o ‘ai ke mahino mo fakamamafa’i ‘a e tautea ki he kau va’inga to’onga pehe ni.
‘Oku fa’a fepaki ‘a e komiti Fakamaau mo e ngaahi kalapu koe’uhi ko e to’onga ‘a e kau va’inga ki he kau Fakamaau, ka ‘oku hoko ‘a e huu mai ‘a e komiti fo’ou ia ko’eni ke ngali tenau pule pe kinautolu he ko’enau komiti pea ‘e tatau ai pe hono tuli ke taa’i mo taa he kau va’inga ‘a e kau Fakamaau, tenau kei fakaongoongo pe ki he komiti Tongatapu he ko’enau komiti. Ko e toki me’a pe ‘a e kau Fakamaau fakafo’ituitui ko’ene nofo kapau ‘ofa he’ene mo’ui, ka ‘oku hanga ‘e he toe fokotu’u komiti fo’ou ia ko’eni, ‘o ‘ai ke faingata’a ange ‘a e ngaue ‘a e kau Fakamaau pea ko honoo ola ko’enau lele ‘osi he loto mala’e pea maloo hono ‘ikai ma’u, na’ane mei fua ‘a e hia ‘o e fo’i ‘a e timi.
