Tonga Independent News

Tuesday 21, May 2024

Toloi haa kau talavou he Fakamaau’anga tukuaki’i ki he pekia ha talavou ‘e taha.

Ko e taha ‘o e kaveinga talanga’i ‘i he mitia fakasosiale ‘i he faka’osinga ‘o e uike, ko hono tuku hake he famili ‘o e ki’i talavou ko Toni Langilangi ha vitio ‘o ha fanau to’utupu ‘oku nau konaa he loto hala pule’anga mo e to’onga fakakengi.

Na’e tukuaki’i ‘e he vitio ni, ko e kau talavou he vitio na’anau ‘ohofi ‘a Toni ‘o taa ‘o lavea lahi pea leleaki’i ki falemahaki ka na’e ‘ikai ha toe felave kane pekia ai pe, koe’uhi ko e lahi ‘a e ngaahi lavea na’e hoko ki hono ‘ulu. ‘Oku tukuaki’i ko e fanau ko’eni mei Ha’ateiho.

‘I he taimi tatau ‘o e faka’osinga ‘o e uike na’e toe ‘ohake pe he mitia fakasosiale ‘a e ngaahi ‘ata ‘o pehee tokua kuo puke he kau Polisi ‘a e fanau ko’eni na’anau fakahoko ‘a e taa ‘o makatu’unga ai ‘a e pekia ‘a Toni.

Kaekehe ko e me’a kotoa ‘oku faka’osinga kotoa ki he Fakamaau’anga, ka ‘i he lava atu ‘a e ongoongo ni ki he Fakamaau’anga ‘i Fasi he pongipongi ni, na’e ma’u mai ai e fakamatala ‘e toki haa ‘a e kau Faka’iloa he Fakamaau’anga ‘i he Falaite ‘o e uike ni pe ko e Monite ‘o e uike kaha’u, kae ‘oleva ke maau ‘a e ngaue ‘a e kau Polisi.

Fakatatau ki he fakamatala kuo puke ha ni’ii ka ‘oku ‘iai mo e ni’ihi ‘oku fiema’u ke puke mai moia koe’uhi ko e ngaahi fakamatala ‘oku fiema’u ke fakakakato kae toki fakahuu atu ki he Fakamaau’anga ‘a e faka’ilo ‘o e kau Faka’iloa.

‘I he’ene haa ‘i he vitio ‘oku mahino na’e tokolahi ‘a e fanau na’e konaa pea mo e ni’ihi na’e sio he me’a na’e hoko pea ‘e fiema’u kotoa he kau Polisi ‘a e ni’ihi na’e kaunga ki he mate ‘a e pekia pea mo siotonu he me’a na’e hoko ki he hiki fakamatala.

Ko’ene maau ia pea ‘e ui ‘enau hopo ‘i he Fakamaau’anga Polisi kimu’a pea toki ‘ave ki he Fakamaau’anga lahi koe’uhi ko e mafatukituki ‘o e hia na’e fakahoko.

Ko e natula ‘o e tikite ‘oku fa’a faka’ilo kiai ha kau Faka’iloa ki ha mate ha taha, ko e Fakapoo pea mo e tamate tangata. Pea kapau ‘e mo’ua he Fakapoo ko hono tautea ko e ngaue popula ki he mate pea kapau ‘e hao he Fakapoo kae mo’ua ki he tamate tangata pea ‘e ngaue popula lau ta’u pe.

‘Oku te’eki fakapapau’i pe koeha ‘a e me’a na’e hoko, ka ‘oku mahino pe na’e kaunga ki he palopalema ni ‘a e ‘olokaholo pea kapau na’e toe kau ai mo e faito’o konatapu pea he ‘ikai ketau ofo he a’u ‘a e hia ki he tu’unga koia.

Kaekehe kuo mole ‘a e mo’ui kei ta’u si’i pea ko e kau faka’iloa ‘oku nau kei ta’usi’i pea kapau tenau mo’ua ‘e mole honau faingamalie lahi ki he ako mo e hoko atu ‘a e mo’ui. Ko e vakai ki he ongo ‘a e ngaahi matu’a ‘enau faingata’a’ia he fili hala ‘a e fanau pea ko e fekau mahu’inga ia ki he matu’a, kau takilotu mo e pule’anga ke toe vakai’i ange ‘a e hao mo e malu ‘etau fanau mei he ngaahi pole ‘o e ‘olokaholo mo e faito’o konatapu.