Tautea ngaue popula ki he mate fekau’aki mo e faito’o konatapu
Kuo tu’utu’uni ‘a Fakamaau Lahi Petunia Tupou he ‘aho 6 Sune 2025, ke naue popula ki he mate ha ongomatu’a ko Fine Tevita Fifita mo Vaivevea Mafi ‘o Fo’ui, ki hono ma’u kinaua mo e faito’o konatapu ‘oku ‘iloa ko e “ice” ‘i ha puha mei ‘Amelika.
Na’e puke ‘a e ongomatu’a ‘i he fale tuku’anga uta ‘a e kautaha S.F Oceania ‘i Ma’ufanga he ‘aho 27 ‘Epeleli 2023 mo e faito’o fe’unga mo e 1157.4g hono lahi. Na’ana fononga atu ke fai e ngaue ki hono tukuange mai ‘ena uta puha 4×4 mei ‘Amelika mei he tokotaha ko Lolani Finau. ‘Oku pehee na’e maheni mo Fine ‘i he Facebook pea na alea ngaue ko hono fetuku atu ‘e Fine ‘ene ngoue kia Lolani ke ne fakamaketi.
Kaekehe na’e ‘uluaki fakatu’asila ‘a e uta kia Fine pea ne kole kia Lolani ke liliu mai tu’asila ki hono mali kia Vaivevea Mafi he ‘oku te’eki ‘omai tu’otaha ha uta ia kiai. Na’e faktokanga’i ‘e he pule ‘o e SF Oceania ‘a e liliu ko’eni, ka ‘oku malava pe kapau ‘oku fakangofua ‘e he tokotaha ‘oku ‘omai mei ai ‘a e uta.
‘I he ‘aho 27 ‘Epeleli 2023, na’e fononga atu ‘a e ongomatu’a ki he fale tuku’anga koloa ‘a e SF Oceania ke tukuange mai ‘ena puha. Fakatatau mo e fakamatala, na’e toutou tohi ‘a Fine kia Lolani ko’eni ‘oku sio ki he puha pea ‘oku ngaue kiai ke fai mo tukuange, kae fiefia mai ‘a Lolani ke fai mo ma’u ‘a e puha kanau tu’umalie.
Ka ko e pango na’e hoko ‘a e faitotonu ia ‘a e kau ngaue Kasitomu he ‘aho ko’eni ke si’i ma’ulelei ai ‘a e ongotama faihia faito’o konatapu.
‘I he fakamo’oni ‘a ‘Iuna Latu Fifita ko e ‘ofisa Kasitomu na’e ngaue he SF Oceania ki hono sivi ‘o e uta, na’ane fakatokanga’i ‘a e Faka’iloa ‘oku feinga ke tokoni hono sivi ‘o e puha. Na’e ‘a’au hake ‘a e koloa ‘i loto pea ne to’o hake ‘a e kane pauta foo ‘o hili ki he koloa kuo ‘osi sivi pea ne fekau ke to’o mai ke sio kiai. Na’ane fakatokanga’i he taimi ko’eni ‘oku faikehe ‘a e Faka’iloa. Na’e fiu feinga ke fakaava ‘a e tapuni ‘o e kane pea ‘i hono avangi na’ane ma’u hake ha kofukofu lanu ‘uli’uli pea ne ‘eke ange pe koeha. Ka na’e fakaofiofi atu ‘a Fine ‘o feinga fafana ange kiai ko e me’a ifi, ke ‘oua tene ‘ai kane ‘oange ha’ane seniti.
Na’e ongo’i ‘ilifia ‘a e ‘ofisa Kasitonu he ko’ene toki fetaulaki mo ha me’a pehee pea ne ui ‘a e ‘ofisa Polisi ko Pekipaki, ‘o ha’u ‘o fakahoko e ngaue ki he ongo Faka’iloa ‘o puke ai pe kinaua ‘o fakahuu.
Ko hono puke ‘o Fine Tevita Fifita he kau Polisi ‘oku lolotonga fononga atu ‘a Vaivevea Mafi ki he falemalolo. ‘I he’ene foki mai ‘oku ui mai ‘a Fine mei he ‘ofisi ‘o e kautaha kuo loka he kau Polisi. Na’ane toki ‘ilo ai ‘oku ma’u ‘a e faito’o konatapu pea ko e uta na’e ‘omai hono hingoa pea ne tukuaki’i na’e ‘ikai ha’ane ‘ilo ki ai. Kae fai atu hono faka’eke’eke ta na’ane ‘osi ‘ilo he uike ‘e taha kimu’a pea toki puke kinaua ‘oku ‘omai ‘a e uta hono hingoa.
Na’e fai mo’ena fakamo’oni na’e ‘ikai ha’ana ‘ilo ‘oku ‘omai ha faito’o konatapu ‘i he puha, ka na’e hoko ‘a e ngaahi fetu’utaki he telefoni to’oto’o na’e puke meia naua he kau Polisi, ke ma’u ai ‘a e ngaahi fetohi’aki fekau’aki mo e uta. Na’e ‘ikai ha’ana fakafofonga lao ka na’ana fakafofonga’i pe kinaua. Ka ‘i he aofangatuku na’e tu’utu’uni ‘a Fakamaau Lahi Tupou kena ngaue popula ki he mate.
‘Oku hoko ‘eni ko e keisi hono ua ke fou he tautea ngaue popula ki he mate pea ko e fakatokanga mamafa ia ki he kakai ‘o e fonua.
‘Oku lahi ngaue’aki founga ko’eni he kau faihia, ka ‘oku lava ia he taimi ‘oku ta’efaitotonu ai ‘a e kau ngaue Kasitomu mo e Polisi, ‘o ma’u ai ‘enau pa’anga lahi pea ‘ataa ‘a e uta kitu’a ‘o hoko ko e palopalema ki he fonua. Ka na’e hoko ‘a e ngaue faitotonu ‘a e ‘ofisa Kasitomu mo e ‘ofisa Polisi ke ma’u ai ‘a e faito’o konatapu pea fakahoko mo e fakamaau totonu ki he kau faihia.
‘E lava pe ‘a e ongo Faka’iloa ‘o tangi pea ka ‘ikai ola lelei ‘ena tangi pea ko e tu’u ai pe ‘a e tu’utu’uni ‘a Fakamaau Lahi Tupou. Ko e me’a tatau pe na’e hoko kia Kama Manulevu na’e tautea ngaue popula ki he mate. Na’e tangi pea ‘ikai tali ‘ene tangi.
