Tonga Independent News

Tali FaleAlea komiti fo’ou ke ngaue ki he kautaha Lulutai

Kuo tali ‘e he Fale Alea ‘o Tonga ‘i he ‘aho ni ke fokotu’u ha komiti fo’ou fakafalealea ke fakahoko ha ngaue ki he kautaha vakapuna Lulutai.

Ko e fokotu’u fakaFaleAlea ‘eni na’e fakahuu atu ‘e he Fakafofonga Fale Alea Tongatapu 7 Piveni Piukala, koe’uhi ko e ngaahi fakamatala ‘oku ne ma’u ki he ngaahi palopalema ‘oku hoko ki he ngaahi vakapuna ‘a e Lulutau pea ‘ikai kei fe’unga ke fakahoko fatongia koe’uhi ko e malu ‘a e mo’ui ‘a e kakai.

Neongo hono tali ke fokotu’u ‘a e komiti ki he Lulutai, ka na’e ‘iai ‘a e talanga fefeka ‘i hono tukuaki’i ‘e Piveni Piukala, ‘oku ta’efakalao ‘a e lele ‘a e kautaha pea ko e taha kuo mokoi ‘a e tama Tu’i ‘i he too folofola hono huufi ‘a e Fale Alea he ta’u kuo’osi, ke tokanga ‘a e pule’anga ki hono ngaahi fatongia tefito, kae tuku ‘a e fakalele pisinisi hangee ko e vakapuna ki he ngaahi pisinisi taautaha.

Na’e fakamahino mei he Palemia mo’ene kau Minisita ko e tukuaki’i ‘oku fakahoko he fakafofonga ‘oku hala pea ko e tu’ofiha hono fakama’ala’ala ‘a e kaveinga ko’eni ka ‘oku ‘ikai pe ‘unua. He ko e tu’u ‘a e lao, ko e kautaha Lulutai ‘oku ‘ikai ko ha pisinisi ia ‘a e poate ‘o e ngaahi pisinisi ‘a e pule’anga, ka ko e kautaha pe ia pea he ‘ikai lava ‘a e lao ki he ngaahi pisinisi ‘a e pule’anga ‘o ngaue ki he Lulutai.

Ka na’e tui ‘a e Sea ‘o e Fale Alea, ko e Lulutai ko e kautaha ia ‘a e pule’anga ‘o fakapa’anga kakato mei he tukuhau ‘a e kakai pea ‘oku totonu ke taliui ia ki he FaleAlea.

Na’e tukuaki’i heni ‘e he Palemia ‘a e Sea ‘oku ne kau ia ki he tafa’aki ‘e taha ‘i he anga ‘ene fakamatala ‘oku fakahoko.

Na’e hoko atu ‘a e talanga ia ki he ngaahi lao ‘oku fakalele’aki ‘a e Lulutai pea mo e ngaahi me’a kehe, ka na’e tu’utu’uni ‘a e Sea ke foki mai ‘a e talanga pe ‘e tali ke ‘iai ha komiti pe ‘ikai, ko e ngaahi me’a koia ‘oku nau talanga ai ‘e toki fakahoko ia he taimi ‘e lele ai ‘a e ngaue.

Na’e toe ‘ohake pea mo e fokotu’u ‘a e fakafofonga tatau, ke ta’ofi ‘a e alelea ‘oku fakahoko ‘e he Lulutai ke fakatau mai ha vakapuna fo’ou pea na’e toloi ai ‘a e fale ki he ‘aho hoko lolotonga ‘a e kei fefeka ‘a e ngaahi talanga. ‘Oku tui ‘a Piukala ‘oku fu’u fakamole pa’anga ‘aupito ‘a e fakalele vakapuna ‘a e pule’anga, ka ‘oku ‘iai ‘a e ngaahi kautaha tenau lava ‘o fakahoko ia, ‘o fenapasi mo e too fololoa ‘Ene ‘Afio.

‘Oku malie foki ko e kamata ke ‘alu atu ‘a e ngaue ia ‘a e Fale Alea ‘i he me’a kehe kae tuku honau tefito’i fatongia ko e fa’u lao. Ko e me’a na’e totonu kenau fakahoko ko e fatu ha lao ke monomono ‘a e ngaahi matamama he lao ‘oku ne faka’ataa ai ha ngaahi faitu’utu’uni ke hoko ai ‘a e mole ‘o e tukuhau ‘a e kakai, Ka ‘oku tuku ia kanau hopo atu kinautolu ‘o fakatotolo mo ‘atita.

‘Oku tokanga ‘a e kakai ‘o e fonua ki he kaveinga fika ‘uluaki ‘oku toutou folofola kiai ‘a e Tama Tu’i he ta’u kotoa ko e faito’o konatapu. Ka ‘oku ‘ikai fai ha lave ia kiai kae ‘ohake ‘a e ngaahi me’a ia ‘e toki lava ‘o fakahoko ‘amui, kae tuku ‘a e faito’o konatapu ‘oku mahino ‘a e uesia ‘oku ne fakahoko ki he fonua fakalukufua,