Tonga Independent News

Sunday 28, April 2024

Ngali na’e matangi malie folau ‘a e Palemia mo’ene kau folau

‘Oku te’eki ke fakahoko hano fakahaa faka’ofisiale mei he ‘ofisi ‘o e Palemia ‘o e tu’unga na’e ‘iai ‘a e folau ‘a e Palemia mo e konga ‘ene Kapineti, ke fakataufolofola ki he Hau ‘o e Fonua. ‘I he hili ia ha lau uike ‘o e fetohi’aki ‘i he vaha’a ‘o e Fakataha Tokoni pea mo e ‘ofisi ‘o e Palemia ki he ngaahi lakanga mahu’inga he Kapineti pea mo e talanga lahi he Fale Alea mo e ope.

Na’e iku ia ke hangee kuo ‘iai ha too kehekehe ‘i he vaha’a ‘o e Tama Tu’i mo’ene Fakataha Tokoni pea mo e Palemia mo’ene Kapineti. Na’e lolongo ai ‘a e tu’unga fakapolitikale ‘a Tonga ‘i he tu’unga ta’emahino pe koeha ‘a e me’a ‘e hoko.

‘I he Pulelulu ‘o e uike kuo’osi na’e tu’utu’uni ai ‘a e Sea ‘o e Fale Alea, ke tapuni tali fanongonongo ‘a e fale, kae me’a atu ‘a e Palemia ‘o fakataufolofola ki He’ene ‘Afio, hili ‘a e ngaahi ‘ohofi lahi mei he kau fakaanga ki he pule’anga ‘o tatau pe ‘a e kau fakafofonga ‘o e kakai pea mo e kau nopele.

Na’e fakahoko leva ‘a e folau ‘i he faka’osinga ‘o e uike ‘o kau kiai ‘a e tangata’eiki Palemia, Minisita ki Muli mo e Takimamata, Minisita Fonua, Minisita Leipa mo e Fefakatau’aki, Minisita Mo’ui pea pehee ki he Fakafofonga Fale Alea ‘o Tongatapu 6 pea mo e Sekelitali ki he Kapineti.

Kaekehe ‘i he ngaahi ‘ata na’e tuku mai ‘e he Minisita Leipa Dr. Viliami Latu, ‘oku ngalingali na’e matangi lelei pe ‘a e tali ‘e he Tama Tu’i ‘a e kau folau ‘o fakatatau ki he tohi mo e ngaahi ‘ata na’e tuku tonu mai he Minisitaa.

Na’e tu’u telinga ‘a e fonua pe koeha koaa ‘a e ola ‘o e folau mo e talitali ‘e fakahoko he Tama Tu’i ki he Palemia mo’ene kau folau, Ka na’e hanga he ngaahi ‘ata mo e tohi ‘a e Minisita ‘o fakahaa mai ‘a e me’a lahi neongo na’e ‘ikai ke fakalea patonu mai ‘a e ngaahi me’atotonu na’e hoko.

‘I he vakai ‘a e tokotaha kotoa kiai, ‘oku ne talamai pe ‘oku tokamalie ‘a e me’a kotoa, tukukehe ange ha ngaahi me’a mahu’inga ‘oku toki fakakakato kimui. ‘E malava ke kau ai ha fakafisi ‘a e Palemia mei he Taumalu’i ‘ene ‘Afio pea pehee kia Hon. Fekita ‘Utoikamanu mei he Potungaue ki Muli ‘o tafataha ki he Takimamata pe ko’ena hoko atu pe, ka ko e kotoa ia ‘e ‘ikai fuoloa mei heni kuo mahino.

‘Oku tui foki ‘a e taha kotoa ko e fo’i tali na’e fakahoko he Kapineti ko e tali vale. Ka ‘oku malie ‘a e fakatokanga’i ‘e he Palemia pea fakahoko mo e fo’i laka tonu ke a’u tonu ki he Tama Tu’i ‘o kole fakamolemole mo fakataufolofola, neongo ‘a e ngaahi faka’aluma ‘e tali ‘aki nautolu ha ngoto’umu ke ta’o ai kinautolu ‘o hangee ko e taimi ‘o e fakapo’uli.

Kaekehe ‘oku ongo’i he Tama Tu’i ‘oku kei toka’i ia he Palemia mo e Kapineti ‘o ‘ilo ‘enau too nounou pea nau kauvaha mai mei Tonga’eiki ki he motu mama’o taha ke fakataufolofola kiate ia, ke mahino ‘oku kei pule pe ‘a e fale ‘o Tupou he ‘Otumotu Anga’ofa. Na’e ‘ikai kenau tali ke toki liuaki mai ki Tonga’eiki kanau toki lele atu ki Palasi, kanau kauvaha mama’o ke mahino ‘enau faka’apa’apa ki he Tama Tu’i.

‘I he tafa’aki ‘e taha ‘oku ‘ikai ko ha ongoongolelei ‘eni ia ki he kau fakaanga pea mo e kulupu PTOA, he na’anau mahalo tenau lava ‘o faka’ai’ai ‘a e mokoi ‘o e Tama Tu’i ke ne fai ha tu’utu’uni ki he pule’anga ko’eni, ka ‘oku ‘ikai. He ko e konga lahi ‘o e alea he Fale Alea ‘i he uike kuo’osi ko hono ‘ohofi he kau fakaanga ‘a e Palemia mo e pule’anga mahalo ke ‘afio mai ki ai Tama Tu’i pea mo e kakai ‘o e fonua, ka ko e ‘aho ni kuo ngali tokamalie ‘a e konga lahi ‘i he folau na’e fakahoko.

Na’e a’u foki ki hono taki’i ‘e Lord Nuku ia ‘a e huu kitu’a ‘a e konga ‘o e kau memipa ka ‘oku te’eki mahino kohai fua na’e huu kitu’a. Ko e me’a malie ‘e taha ko hono fakafepaki’i lahi ‘e Lord Nuku ‘a e Sea ‘o e Fale Alea ‘o hangee ‘oku ngali ta’etokanga’i, ka ‘oku mahino ko e fetapa pe ia ‘a e kau ‘aofivala ‘o e Tu’i.