Mahino ko e tuai ‘a e ngaue ki he Poloseki Paletu’a ‘Ene ‘Afio ko e tokosi’i kau ngaue.
Kuo faifai pea ‘iai ha tali mahino mo fakafiemalie ki he kainga ‘Ene ‘Afio na’e uesia ‘i he Mo’unga Afi Hunga Tonga Hunga Ha’apai mo e peaukula na’e too, ‘o kau ai ‘a e kainga mei Mango Ha’apai pea mo Kanokupolu.
Ko e ‘alu ‘eni ke lava ‘a e ta’u ‘e ua pea mei he hoko ‘a e fakatamaki mei he Sanuali 2022 pea mo e te’eki kakato ‘a e ngaue ki he poloseki ‘a e Tama Tu’i ki hono kainga.
‘Oku ki’i makehe foki ‘a e poloseki ko’eni, he ‘oku tatau ai pe ‘ene tuai he ‘ikai ha fehu’ia ia mei he kainga neongo ‘enau ngaahi fehu’i kehekehe, ‘o kau ai ‘a e tuai ‘a e ngaue.
Ka kuo ‘iai ha tali fakafiemalie ki he kainga ni, ta ‘oku tuai ‘a e ngaue ko e ‘ikai ha kau ngaue ke fakahoko ‘a e langa pea ‘oku makatu’unga ia mei he tokolahi ‘o e kakai ngaue ‘o e fonua ‘oku nau kau atu ki he polokalama toli fua’i’akau fakataimi. Pea kuo honge kau ngaue ai ‘a e ngaahi kautaha langa ke ma’u ha kakai ke fakahoko ‘a e ngaue mahu’inga ni. Ko e ua pe kiai, ‘oku ‘ikai lelei ‘a e totongi ‘oku ‘oange ki he kau ngaue langa pea he ‘ikai fie kau atu ‘a e ni’ihi ia ‘i Tonga ni ki he ngaue langa, he ko e monuu ‘o e pa’anga langa ‘oku ma’u pe ia he kau pule konitelekita.
Kaekehe fakatatau pea mo e fakamatala mei he MOI ‘oku fengaue’aki mo e ‘Ofisi Palasi ki hono fakalele ‘o e poloseki. ‘Oku lolotonga lele ‘a e ngaue ki he fale ‘e 14 ‘i Ta’anga. Pea ko e kautaha ‘e 5 na’e kau ki he ngaue ni, ka kuo kaniseli ‘a e kautaha langa ‘e taha. Ko e fale ‘e 11 kuo ‘osi fokotu’u pea ko e 1 ‘oku lolotonga lele ‘a e faliki pea ko e 2 ‘oku te’eki ke kamata ‘a e ngaue kiai.
Ko e ngaue fale na’e huu mei Siaina ki he poloseki ni. Na’e palani ke ‘osi ki Me ‘o e ta’uni, ka koe’uhi ko e nounou fakakaungaue ‘oku palani ai ke ‘osi ki he mahina ko Novema ke kilisimasi kiai ‘a e kainga ‘Ene ‘Afio mei Mango, ka kuo nau hiki mai ki Ta’anga ‘Eua.
Ko e poloseki lahitaha, ko e ngaue ki hono langa ‘o e nofo’anga fo’ou ma’ae kainga ‘Ene ‘Afio mei Kanokupolu. Kuo foaki ai he Tama Tu’i ‘a e konga kelekele ‘i Matatoa pe ‘oku ‘iloa he kakai ko Mata-ki-‘Eua, ke nofo kiai hono kainga pea ui pe honau kolo fo’ou ko Kanokupolu Si’i. ‘Oku fakafuofua ki he fale fakakatoa ‘e 100 tupu pea kuo langa ‘a e konga si’i pe. Ka ‘oku lele pe ‘a e ngaue ki he toenga ‘o e ngaahi fale neongo ‘ene tuai, ka ‘e fakafalala ‘ene vave mei ha ma’u ha kau ngaue kenau fakahoko ‘a e langa.
Fakatatau mo e fakahaa meia Semisi Fifita mei he ‘ofisa Palasi, ko e pa’anga mo e naunau langa kuo ‘osi maau, ka ‘oku to e ha kau ngaue kenau fakahoko ‘a e ngaue.
