Kofe Pa’anga ‘oku mole ?: Seventeen Toumo’ua
Ko e fehu’i fefeka ia ‘a e Minisita MOI maloloo Seventeen Toumo’ua ki he kau Faiongoongo, ‘i hono fakafehu’i ‘a e me’a ‘a e Minisita MOI lolotonga Dr. Taniela Fusimalohi ‘o pehe, kuone tuku atu ‘a e case ‘e 11 ki he Komisiona Tau’i Faihala kenau ngaue kiai, he ‘oku ‘iai ‘a e ngaue hala na’e fakahoko.
‘I he fehu’i ‘a Toumo’ua, ke talamai ange ‘e he Minisita lolotonga pe kofe’ia ‘a e pa’anga na’e mole, ke makatu’unga ai ‘ene ‘ave ‘a e ngaahi keisi ko’eni ke fakatotolo’i ‘e he Komisione Tau’i Faihala.
Ka ‘i he taimi tatau, ‘oku tau fakamalo kuo fokotu’u ‘a e va’a ko’eni. Pea ‘i he’ene pehee, ko e ngaahi fetukuaki ko’eni, ‘e toki aofangatuku ‘a e Komisiona pe kohai ‘oku tonu mo hala.
‘Oku tui foki ‘a e Minisita maloloo, ko e ngaahi ngaue ia ko’eni ‘a e pule’anga lolotonga ko hono fakasio pe hanau fehalaaki ke ‘ohake, kae hili koia ‘oku ‘ikai ha fakamo’oni pau.
Na’e lave foki ‘a Toumo’ua, ko e ngaahi ngaue pe poloseki ‘oku tukuaki’i ‘o hangee ko e tanu hala, ‘oku fakamahu’inga pe pea totongi leva ki he kautaha koia. Pea ‘oku ‘ikai ke foaki ha ngaue ki ha kautaha ‘oku ‘ikai ha’ane me’angaue, ka ko e ngaahi kautaha tanuhala pe. Pea ko e founga ngaue, ‘oku totongi fakatatau ki he lahi ‘o e loloa mo e falahi pau.
Ko e malie foki ‘i hono lave’i ‘e he Minisita maloloo, ‘oku ne ‘ilo ‘oku kau ai ‘a e ngaue ‘e taha ko e tata ‘o e ngaahi fakatafenga. Ka ko e ngaue ko’eni na’e poloka ‘a e ngaahi fakatafenga ‘o makatu’unga ai ‘a e kei tafea pe ‘a e ngaahi feitu’u koia. Na’e pau ai ke fakahoko fakavavevave ‘a e ngaue ni pea totongi ‘a e ngaahi kautaha toungaue kenau fakahoko ‘a e ngaue. Pea ko e ngaue ko’eni ‘oku totonu ke fakahoko ma’u pe koe’auhi ke lava ‘a e vai ‘o tafe lelei ‘o ‘ikai poloka he veve mo e ‘uli ‘i he me’a ‘a e Minisita maloloo.
‘Ikai koia pe, ko e ‘osi ‘a e mo’unga afi, na’e ‘iai tui ‘oku kona ‘a e efu ‘o e mo’unga afi. Koia na’e fakahuu mai ‘a e kau ngaue tokolahi ke fakahoko ‘a e ngaue ki he ngaahi hala pule’anga pea pehee ki he ngaahi fale mo e ‘ofisi ‘o e pule’anga.
Ko e ngaaahi ngaue pehe ni he taimi emergency, ‘oku foaki ki he Minisita ‘a e mafai ke ne fakahoko ‘a e ngaue kae toki lipooti ki he Minisita Polisi, koe’uhi ko e mahu’inga ‘a e ngaue ‘oku fakahoko ki he fonua fakalukufua.
Kaekehe, ‘oku ‘ikai ‘ilo koeha kotoa ‘a e ngaahi ngaue kuo ‘ave ki he Komisiona Tau’i Faihala, ka ‘oku ‘iai tui ‘oku ‘osi lave’i ia he Minisita maloloo mei he’ene kautama ‘i loto he loto’i Potungaue.
Ka tetau fakatatali ki he ola ‘o e fakatotolo ‘a e ‘ofisi ‘o e Komisiona Tau’i Faihala pea ‘ofa pe ‘e vave ke lava vakai kiai ‘a e kakai ‘o e fonua.
‘I he tui ‘a e Minisita lolotonga, ‘oku ‘ikai ke fenapasi ‘a e foaki ‘o e ngaahi ngaue pea mo e fiema’u ‘a e aleapau.
