Fakangata kotoa aleapau ngaahi poate, kaniseli mo e tu’utu’uni Kapineti ki he mala’evakapuna Lupepau’u
‘Oku ‘alu pe ‘a e taimi ke toe malieange ‘a e politiki ‘i hotau fonua ni, ‘i he anga koia ‘a e huu mai ‘a e pule’anga fo’ou pea mo’ene tu’utu’uni mo’ene founga ngaue.
Kimu’a pea fakahoko ‘a e Vote of No Confidence ‘i he ta’u kuo’osi pea mo e kei le’ole’o ‘a e pule’anga motu’a, na’anau hanga ‘o fakapaasi ‘a e tu’utu’uni Kapineti ‘e 2, ko e taha ko hono tali ke fakalele fakataautaha ‘a e mala’evakapuna ‘i Vava’u ‘e he kautaha pea mei Nu’usila.
Na’e tukuaki’i ‘e he pule’anga lolotonga, ko e kautaha ko’eni ‘oku pehee ko e kautaha Nu’usila ko e kautaha Tonga pe ia na’e toki lesisita ‘i Nu’usila. Pea ko e fo’i nga’unu ko’eni ko e fo’i fangota pe ko’enau tui ‘e mole ‘a e pule’anga.
Ka ‘i hono fehu’ia pe koeha ‘a e ‘uhinga na’anau fakangata ai ‘a e tu’utu’uni Kapineti ko’eni, na’e fakahaa ‘e he Palemia ki he kau faiongoonog, “ na’e ‘iai ‘a e ngaahi me’a na’e ‘ikai maau mo kakato, ‘o tatau pe hono fokotu’u ‘o e kautaha pea mo e kautaha ‘i Nu’usila ‘oku lahi ‘a e ngaahi me’a na’e te’eki ke maau.” Pea ‘i he anga ‘a e vakai mei tu’a, kapau ko e mo’oni ‘eni pea ‘oku mahino na’e fakavave’i ‘a e fo’i ngaue ni.
Kaekehe, ko e kaveinga malie ‘e taha, na’e fakahaa ‘e he Palemia Dr. ‘Aisake Eke ki he kau faiongoongo, na’e fakapaasi ‘e he pule’anga motu’a ‘a e tu’utu’uni, ka ‘osi ‘a e taimi aleapau ‘a e ngaahi poate ‘e ni’ihi pea nau toe hoko atu pe. Ko e tokolahi taha ‘o e ngaahi poate ‘e ‘osi ‘enau aleapau ki Ma’asi ‘o e ta’u ni. Ko e tu’utu’uni leva ‘a e pule’anga lolotonga ko hono kaniseli kotoa ‘a e ngaahi aleapau pea tu’utaki ki he kakai ‘o e fonua, ke tohi mai kiai ‘a e tokotaha kotoa ‘oku ne tui, ‘e fe’unga mo e lakanga.
Na’e ‘iai ‘a e fehu’i mei he ongoongo ni fekau’aki mo e founga lolotonga, ko hono fili ‘e he Minisita ‘a e kau memipa Poate pea ‘oku fa’a hoko ai ‘a e palopalema ‘o e fili fakapone. Ka ‘oku fiema’u ke ‘iai ha sino tau’ataina ke ne fakahoko ‘a e ngaue ni, ke fakapapau’i ‘oku ‘ikai ke hoko ai ‘a e fili fakapone. Pea ‘oua ‘e hoko ‘a e ngaahi poate ko ha me’a fakapale pe kemipeini ‘a e kau Minisita.
Ka na’e fakahaa ‘e he Palemia, “ ‘oku ‘iai ‘a e komiti makehe ‘oku ne fakahoko ‘a e ngaue ko’eni, ke fakapapaui ‘e ‘ikai hoko ‘a e me’a ko e fakapone, kae fili ‘a e tokotaha totonu ki he ngaahi poate takitaha ‘o fakatatau mo’enau taukei ngaue.
Kaekehe ko e me’a mahu’inga he komiti ko’eni pe kohai kinautolu, he’e mahu’inga ‘aupito kenau tau’ataina mo faitotonu. He ‘okapau ko e komiti ko ha kakai pe ia ‘a e pule’anga lolotonga pea he ‘ikai lava ‘o solova ‘a e palopalema ‘o e fakapone.
Ko e ngaahi pisinisi ‘o e pule’anga, ‘oku tokolahi taha ai ‘a e ngaahi poate pea ko e ngaue lahi ia ‘e fakahoko he Potungaue ko’eni ‘i he ki’i taimi nounou pea ‘osi ‘a e ngaahi aleapau ngaue ki Ma’asi pea mo hono fili ‘o e kau memipa fo’ou ki he ngaahi poate takitaha.
Tonga Fonua
