Na’e ‘ikai walk-out ‘a Tonga ‘i he UN he ta’efiemalie ki he lea ‘a e Palemia ‘o ‘Isileli: Hon. Lanumata.
Kuo fakamahino mei he Minisita ki he Leipa mo e Fefakatau’aki Hon. Kapelieli Lanumata lolotonga ‘a e fakataha mo e kau Faiongoongo ‘i he ‘aho Falaite, ‘oku hala ‘a e ngaahi fakamatala kuo ‘ave takai pea fehu’ia pe na’e walk-out ‘a Tonga ‘i he UN.
“Na’e ‘ikai ke kau ha taha ‘iate kimautolu na’e kau ki he folau ‘i he fakataha na’e lahi ai ‘a e walkout ‘i he teuteu ke lea ‘a e Palemia ‘o ‘Isileli Benjamin Netanyahu. He na’e lolotonga fakahoko ‘a e fakataha ‘a e kau taki mei he Pasifiki mo e Sekelitali Seniale ‘o e UN”, ko e fakamatala ia ‘a Hon. Lanumata.
Na’ane toe fakama’ala’ala ko e ‘aho pe na’e fakaava ai ‘a e fakataha mo e lea ‘a e Palesiteni ‘o ‘Amelika Donald Trump na’anau ‘iai he ko e konga mahu’inga taha ia ‘o e fakataha’anga UN. Ko e toenga ‘o e ngaahi ‘aho na’e palani kiai ‘a e ngaahi fakataha kehekehe ko e kakai kehekehe, he ko e faingamalie ia ‘i he fetaulaki mo e kakai mahu’inga ‘o e ngaahi pule’anga ke fai ha talanoa. Pea na’anau toki kau pe ki he fakataha he ‘aho na’e lea ai ‘a e Palemia ‘o Tonga ki he fakataha’anga UN. Ko e tukuaki’i leva koia na’anau kau he walk-out ‘oku ta’emo’oni ia.
‘Oku mahu’inga ‘a e fakama’ala’ala ‘a e pule’anga koe’uhi ko e anga ‘o e tauhi vaa mo ‘Amelika ko e mafai lahi taha he mamani. Pea ko ‘Isileli ko e kaungame’a mamae ia ‘o ‘Amelika.
Na’e fakahaa ‘e he Palemia Dr. ‘Aisake Eke ki he kau Faiongoongo, na’e kau ‘a Tonga ‘i he loto ke ta’ofi pe fakahoko ha hu’i mahafu he vavetaha, koe’uhi ko e faingata’a ‘oku fekuki mo e tokolahi ‘o e kakai Palesitaine.
Ka ‘i he taimi tatau ‘oku nau toe fakatokanga’i ‘a e tafa’aki ‘a ‘Isileli ‘a e malu honau fonua mo honau kakai. Pea ‘oku lolotonga puke fakamalohi’i ‘a e toko 48 he Hamas pea mo e tamate’i ‘o e toko 1200 he ‘aho 7 ‘Okatopa ‘o e ta’u kuo’osi. Pea ‘oku ‘iai pe ‘uhinga lelei ki he ngaahi ngaue ‘oku fakahoko ‘e ‘Isileli.
Kaekehe ‘oku ‘iai ‘a e feto’aki ‘a e Tonga ‘i he ‘ikai ke poupou ‘a Tonga ke fokotu’u ha pule’anga ‘o kau Palesitaine, lolotonga ‘oku fakafepaki’i mamahi ‘e ‘Isileli ‘a e fakakaukau koia. Ka ‘oku hoko ‘a e ngaue fakakautau ‘oku fakahoko ‘e ‘Isileli ‘i he Gaza ke mole ai ‘a e mo’ui tokolahi, faingata’a’ia ‘a e tokolahi pea kuo a’u ki he tu’unga faka’ofa ‘a e kakai ‘o e fonua ‘i he fiekaia mo e ‘ikai ha faito’o mo e nofo’anga. Ka kuo tukupa ‘a ‘Isileli tenau fufulu ke ma’a ‘a e Hamas mei Gaza.
Pea koe’uhi ko e tu’unga faka’ofa kuo ‘iai ‘a e kakai ‘i Gaza kuo poupou ai ‘a e ngaahi fonua tokolahi ‘o tatau pe ‘a e ngaahi pule’anga ‘Alepea mo e Hihifo mo e meimei kotoa ‘o mamani, ke fokotu’u ha pule’anga ‘o e kau Palesitaine ko’enau ‘ita ‘i ‘Isileli. Ko e ngaahi fonua pe ‘o e Pasifiki ‘oku uho ai ‘a e tui faka-Kalisitiane ‘oku nau poupou fefeka ki ‘Isileli.
Kuo nga’unu ‘a e ngaahi fonua tokolahi ‘o taki mai ai ‘a e ngaahi fonua ‘o ‘Iulope ‘i he uta me’akai, faito’o, vala mo e tokoni kehekehe ke ‘ave ki Gaza ka ‘oku ta’ofi ‘e ‘Isileli ‘a e folau ange he potutahi koia. ‘Oku hoko ‘eni ke too kehekehe ai ‘a ‘Amelika mo e ngaahi fonua ‘Iulope.
‘I he taimi tatau ko e too kehekehe ‘a e kakai Tonga ‘i he kaveinga ni, ‘oku malohi ‘a e tui fakalotu ‘a e tokolahi ko ‘Isileli ko e kakai fili ‘a e ‘Otua pea ko e me’a kotoa ‘oku nau fakahoko ko e finangalo ia ‘o e ‘Otua. Ka ‘oku tui ‘a e tokolahi ‘oku mamafa ki he totonu ‘a e tangata ‘oku fu’u ta’efakalotu ‘a e ngaue ‘a ‘Isileli. Pea ko e too kehekehe ko’eni ‘e faingata’a ke vete koe’uhi ko e anga hono faka’uhinga’i ‘o e folofola pea mo e tui fakamamani ‘o e totonu ‘a e tangata, ‘aia ‘oku hoko ko e kaveinga fakamamani lahi.
