Fili Lord Fakafanua ko e Palemia hoko
Fili Lord Fakafanua ko e Palemia hoko 16-10 ‘a Eke, te ne lava nai fakatahataha’i ‘a e kau memipa Fale Alea? Kuo fili ‘a Lord Fakafanua ko e Palemia hoko ‘o Tonga ‘i he fili kiai ‘a e toko 16 ‘o e hou’eiki memipa pea toko 10 kia Dr. ‘Aisake Eke na’ana veipaa ki he lakanga Palemia. Ko hono fakangata ‘eni ‘o e ngaahi matetupu’a lahi mei he kakai ‘o e fonua pe kohai ‘a e Palemia hoko ‘o e fonua. Ka ‘i he fili ‘o e ‘aho ni, kuo fakangata ‘a e laulea kotoa ‘o e ngaahi uike kuo’osi. Ka ko e fehu’i mahu’inga, kohai ‘a e toko 16 na’e poupou kia Lord Fakafanua he ngalingali ko kinautolu tenau memipa Kapineti ‘i he pule’anga ‘o Fakafanua. Pea ko e anga ‘eni vakai tapa’i laine mei he ongoongo ni. ‘Oku ‘iai ‘a e Palemia fili Lord Fakafanua, Lord Vaea, Lord Tu’iha’angana, Lord Tu’i’afitu, Prince Kalaniuvalu Fotofili, Lord Ve’ehala, Lord Ma’afu mei he tepile ‘o e hou’eiki. Pea mei he tepile ‘o e kakai, ‘oku ngalingali ko Hu’avakameiliku, Fane Fituafe, Piveni Piukala, Seventeen Toumo’ua, Viliami Sisifa, Dr. Taniela Fusimalohi, Dr. Mo’ale ‘Otunuku, Dr. Viliami Latu pea mo Lata Tangimana mei he ongo Niua. Ko e toko 10 ‘oku ngalingali na’e poupou kia Dr. Eke ko Tevita Puloka, Semisi Sika, Mateni Tapueluelu, Fane Fituafe, Kapelieli Lanumata, ‘Esafe Hema Latu, Solomone Vuki, Dr. ‘Alani Takitau, Lord Tu’ivakano pea pehee kia Lord Tu’ilakepa. ‘Oku ‘ikai ko e lisi faka’ofisiale ‘eni, ka ko e anga pe ‘o e fakafuofua. Kaekehe ‘i he mahino kuo ikuna ‘e Lord Fakafanua ‘a e fili Palemia, na’ane fakahaa te ne fakatahataha’i ‘a e kau memipa pea ko e tali tatau na’ane fakahoko ki he fehu’i mei he kau faiongoongo. Pea ‘oku ‘ikai kei tatali ‘a e kakai ‘o e fonua ke vakai pe koeha ‘a e faitu’utu’uni ‘a Lord Fakafanua ki hono fili ‘ene Kapineti. Ko e taha ‘o e fehalaaki na’e fakahoko ‘e Hu’akavameiliku ‘i he fili ‘o e 2021 ko e ‘ikai ke ne ngaue fakataha mo e ni’ihi na’e muimui kia Dr. ‘Aisake Eke. Na’e ‘ikai pe ke ne fili ha taha kae faka’aonga’i pe ‘a e ni’ihi na’e poupou kiai. ‘I he taimi tatau na’e mahino mei he ngaahi fakamalanga, ‘a e nga’unu fakafokifaa ‘a e ongo nima ‘o e Palemia maloloo ko Dr. Taniela Fusimalohi mo Hon.
Piveni Piukala. Ka ‘i he anga ‘o e vakai mei tu’a, na’e mei tatau ai pe ‘ena nofo ‘ia Eke ‘e kei ikuna pe ‘a Lord Fakafanua. Ka na’e hoko ‘a e tu’utu’uni ‘a Eke ke tuku fakataimi ‘a Piukala mei hono lakanga Minisita, ke na heke ai mo Taniela Fusimalohi. Ka ‘oku toe ‘eni pe ‘e kei ‘oange ‘e he Palemia fili hona ongo Potungaue lolotonga pe ‘ikai. ‘Oku toe fakamahino ‘e he fili ko’eni ‘a e lau ‘oku ‘ikai toe finangalo ‘a e Tama Tu’i ke Palemia ha Nopele pe Minisita, ko e lasu pe. Ka ‘oku pule ‘a e konisitutone ‘oku ‘ataa ki ha taha pe he kau memipa fili Fale Alea ke ne fili Palemia. Kae tui ‘a e toko 10 ‘oku totonu ke fili ‘a e Palemia mei he kau memipa fili ‘o e kakai ke hoa mo e liliu fakapolitikale. He ‘oku nau tokanga ki hono fili ha taha Nopele ko e Palemia pea tu’utu’uni he Konisitutone ke Sea pea tokoni Sea pe ‘a e Nopele. Pea ko’ene nofo ‘a e mafai lalahi he kau Nopele tetau toe foki pe ki he tuenoa ‘a e kakai. Kaekehe ‘i he ngaahi fakamalanga, na’e taukave’i he toko 10 ‘a e taukei mo e tu’unga fakaako ‘o Dr. Eke pea pehee ki he mokoi ‘a e Tu’i ki he ngaue ‘a Eke. Kae hanga hake hono kau poupou ‘o tukuhifo ‘a Lord Fakafanua, ‘i he kaveinga fo’ou ‘oku toe mapuna hake ki he fakatau paasipooti ka ‘oku fepaki lahi mo e tui ‘a e kakai ‘o e fonua. ‘Oku ‘ikai ha taukei ‘a Fakafanau ki he lakanga taki he ‘oku te’eki ngaue fakapule’anga pe memipa Kapineti. Ka na’e hoko ‘a e ngaahi fetuiaki ‘o e fakatauhoosi ke kei ma’u ‘e Lord Fakafanua ‘a e fika ke ne ikuna ‘a e fili Palemia. Pea ko’ene tu’u leva he taimi ni, ‘e fakaongoongo ‘a e kakai ‘o e fonua ki he kau memipa Kapineti pea mo e faka’amua koia ki ha ngaue fakataha mei he kau fakafofonga.
