Ta’epau kaha’u fakapolitikale ‘o Lavulavu hili tu’utu’uni Fakamaau’anga Tangi
‘I he hili ‘a e tu’utu’uni ‘a e Fakamaau’anga Tangi ‘i he uike ni ki he tangi ‘a ‘Etuatu Lavulavu mo hono hoa, ‘oku mahino ai ‘e pau ke toe fakahoko fo’ou ‘ena hopo. Na’e tu’utu’uni ‘a e Fakamaau’anga tangi he ta’u kuo’osi ke toe fakahoko fo’ou ‘a e hopo, koe’uhi ko e ngaahi poini mahu’inga na’e ‘ohake, ‘o kau ai ‘a e ngaahi fakamo’oni na’e lahi fanongo talanoa(hearsay) pea pehee ki he ‘ikai hano faingamalie ke ne fehu’i fakafihi ai ‘a e kau fakamo’oni.
Ko e ngaahi poini ‘eni na’e tuku atu ‘e Lavulavu ki he Fakamaau’anga Lahi hili ‘a e faka’ataa ia he Fakamaau’anga Tangi he ta’u kuo’osi. Na’e tali ‘e Fakamaau Lahi Langi ‘a e taukave ‘a Lavulavu ko e ngaahi fakamo’oni na’e lahi fanongo talanoa pea tangi ai ‘a e Kalauni ‘o toki aofangatuku ‘i he uike ni.
Na’e tu’utu’uni ai ‘a e Fakamaau’anga Tangi ko e ngaahi fakamo’oni, na’e ‘iai ‘a e mo’oni ‘a Lavulavu na’e fanongoo talanoa pea ko e konga ‘oku mo’oni ia. ‘I he’ene pehee ko e hopo ‘e faka’aho pea toe fakahoko fo’ou.
Ko hono toe fakahoko fo’ou ‘o e hopo ‘oku tu’u ta’epau ai ‘a e kaha’u fakapolitikale ‘o Lavulavau, he ‘oku ta’emahino ‘a e ola ‘o e hopo. He kapau ‘e halaia pea ngalingali ‘e toe foki ‘a e ongo Lavulavu ki Tolitoli. Pea ka ikuna ‘a e ongo Lavulavu pea ko hono sila’i ia ‘o e kaha’u fakapolitikale ‘o Lavulavu ke toe foki ki he Fale Alea ‘o Tonga.
Ko e mahu’inga ‘o e tu’utu’uni ‘a e Fakamaau Tangi, he kapau na’e tali ‘a e tangi ‘a e ongo Lavulavu pea mahalo ko e ‘osi ia ‘a e fakatonutonu fakalao he ko e fakamo’oni ‘a e fanau ako na’e fakafalala kiai ‘a e Kalauni. Kae hange pe ‘oku ‘ata mai pe ha faingamalie ki he ongo Lavulavu koe’uhi ko e konga ‘o e ngaahi fakamo’oni ‘e to’o ‘ikai kau he hopo.
Kaekehe kuo tuku mai ‘e Lavulavu ‘ene fakamatala, ‘e kei hoko atu pe ia ki he hopo ‘o tatau ai pe koeha ‘a e tu’unga ‘e ‘iai. He ‘oku ne tui ‘oku hala hono tukuaki’i ia pea ‘oku ‘ikai ke ne loto ke toe fou mai ha taha pea mo’ene fanau he me’a tatau kuo tukuaki’i hala ia kiai. Pea ‘e hopo pe ki he taupotu taha.
‘I he taimi tatau ‘oku ofi ‘a e fili Fale Alea ki he mahina ko Novema pea ‘oku ‘ataa pe ‘a Lavulavu ke fili Fale Alea pea ka lava ‘e ‘ataa pe moia ke ne hoko ko e memipa Fale Alea ‘o a’u ki ha’ane hoko ko ha Minisita pe Palemia. Pea ka toki halaia he Fakamaau’anga pea ‘e fakahifo kae fili ha fakafofonga fo’ou. Kuo ‘iai ‘a e ni’ihi kuonau tui ‘e toe foki ‘a Lavulavu ki Fale Alea, ka ‘oku ‘ia foki ‘a e faka’ilonga ia ‘o e vaofi mo’oni ‘a e fakafofonga lolotonga ia mo hono vahenga, he ko e talu ‘a ‘ene lava ki Fale Alea mo’ene ‘a’ahi mo feohi mo vahenga.
Ka ko e fo’i hala ki he fakatonutonu fakalao, ‘e faka’aho ‘a e hopo pea ka halaia ‘a e ongo Lavulavu ‘e lava kena fou he hala tatau ko e ngaue popula ‘o talitali ki ha tangi pea ka tali ‘ena tangi tena ‘ataa leva. Pea kapau ‘e hao ‘a e ongo Lavulavu ‘e tangi ‘a e Kalauni pea ka hao ai pe ‘a e ongo Lavulavu he Fakamaau Tangi pea ko e ‘osi ia ‘a e hopo.
Kaekehe ko hono fakakatoa ‘oku tu’u ta’epau ‘a e kaha’u ‘o Lavulavu ki he Fale Alea, kae ‘oleva kuo ‘osi kotoa ‘a e ngaahi fakatonutonu he Fakamaau’anga.
