Fakaaoao Liahona sipoti fakaako neongo hono taketi’i ‘enau tamasi’i koula
Na’e mahino mei he tu’u ‘a e tepile metali ‘o e sipoti hono 98 ‘a e sipoti ‘o e ngaahi Kolisi ‘o Tonga ni, ‘a e kei fakaaoao pe ‘a e ‘Apiako Ma’olunga Liahona ‘aki ‘a e metali koula ‘e 49, Siliva ‘e 24 pea mo e polonise ‘e 34 ko e metali fakakatoa ‘e 107.
Na’e toki fika ua hake ‘a e Kolisi ko Tupou mo e metali koula ‘e 17 siliva ‘e 20 mo e polonise ‘e 19 ko e metali fakakatoa ‘e 56. Pea toki hokohoko hifo ai ‘a e ngaahi Kolisi.
Ko e malie ‘o e ta’u ni, ko hono hanga ‘e he ki’i ‘apiako ko Tonga Side School ‘o tavale’i ‘a e ngaahi ‘apiako lalahi hangee ko Tonga High School na’e fo’i koula pe ‘e taha kae ma’u ‘e Tonga Side School ‘a e metali koula ‘e 5 ‘o laka ia ‘i Tonga High, Vava’u, Ha’apai mo ‘Eua mo e ngaahi kolisi ‘i Tonga ni hangee ko Tailulu, Lavengamalie mo St Andrew mo Tupou High.
Pea neongo ‘a e huu fo’ou ‘a e ki’i ‘apiako ‘a e Siasi Tonga Konisitutone, Anastasisi College mo’enau fuofua kau ki he fe’auhi sipoti, ka na’anau hamusi ‘e kinautolu ‘a e siliva ‘e ua mo e polonise ‘e ua.
Ko e malie’anga ‘o e Sipoti ‘o e ta’u ni, ko e hanga koia ‘e he talavou mei he Vaota Koula Titali Kolomalu ‘o ikuna’i ‘a e lele mita ‘e 200m, 100m pea mo e lele fuka 100x100m. Ko e ikuna ko’eni ‘oku ‘ikai ke toe fu’u tokanga ai ‘a Toloa ia ki he lau pe kohai ‘oku ne ma’u ‘a e sipoti, kanau fiefia kinautolu ‘oku hanga ‘enau tamasi’i ve’evave ‘o fakangata ‘a e fakaaoao ‘a e tamasi’i koula ‘a Liahona, ‘aia na’e ‘ikai ke toe ‘eke’i ‘ene ikuna kafakafa he ta’u kuo’osi mo e metali koula ‘e 7.
Koe’uhi ko e fu’u ikuna fakaaoao ‘a Liahona, na’e ‘iai ‘a e vakai ki ha ola kehe ‘o e ta’u ni mei ha teuteu lahi mei he ngaahi kolosi ke fakafepaki’i ‘a Liahona. Ka na’e iku launoa kotoa, koe to’a pe mei he Vaota Koula na’ane ‘ai ‘a Teufaiva ke ngali fe’auhi ‘ene ikuna ‘a e ongolele malie pea mo e tamasi’i koula ‘a Liahona.
Na’e ‘ikai ke toe fehu’ia ‘a e ve’evave ‘aupito ‘a Kolomalu ‘o Toloa, ke ne fakamahino ki he tamasi’i koula ‘a Liahona ‘oku ‘iai pe loto ‘o e ki’i ‘unga. Ko e malie taha ko e taimi na’e ikuna ai ‘a Kolomalu ‘ia Latavao ko e kotoa ‘o e ngaahi ako’anga na’anau mei kau kotoa kinautolu ki Toloa koe’uhi ko’enau mamahi he fakaaoao ‘a Liahona. Na’e taki ua ‘a e ongo tama ‘a e koula pea tolu ‘aki ‘a e koula ‘o e lele fuka 100x100m ‘e Kolomalu. Kae hangee ko e lau ‘anenai, na’e ‘ikai toe tokanga ‘a Toloa ia ki ha lau metali ko e koloa kuo hanga ‘enau tamasi’i ‘o fakangata ‘a Latavao ‘ene fakaaoao. Ka ko e malie, ko e lahi hono fehi’anekina ‘o Latavao ko’ene toe tu’umalie ange ‘a’ana hono saute’i he kau kolisi tutuku Liahona. Ko e ta’u kuo’osi neongo ikuna kafakafa ‘a Liahona na’anau foaki ‘a e $10000 ma’a Toloa. Ka ko e ta’u ni ‘oku tau pehee kuo ikuna kenau tamasi’i koula ‘a Latavao pea ‘oku fakaongoongo ‘a e matanga pe ‘e foaki ‘e Toloa ha $10000 ‘a Liahona he ko e tauhi vaa.
‘Oku ‘iai mo e tokanga ki he ‘ikai ke tukumai ‘a e ola ‘o e fe’auhi ka ‘oku toki tuku mai ia he hili ‘a e foaki pale pea ‘ikai tala mo e ikuna fakakalasi ‘o e ngaahi fe’auhi. Na’e kau pea mo e ta’uni ‘i he lahi ‘o e felauaki he ta’emaau ‘a e kau ‘ofisiale pea fiutali mo e kakai he taimi lahi ke kamata ‘a e fe’auhi hoko.
Kaekehe ka neongo ‘a e ngaahi felauaki ‘i he mitia fakasosiale ‘aia na’e fu’u too atu kitu’a ‘a e taulau ‘o a’u ki he tau kapekape, ka na’e kei melino pe ‘a e fanau sipoti ia ‘i loto mala’e ‘o a’u ki he ‘osi ‘a e fe’auhi. Pea ko e laumalie ia ‘o e sipoti ‘ete vakai ki he fe’ofo’ofani ‘a e kau sipoti kae pehee ki he ongo helo na’ana ‘ai ‘a Teufaiva ke ngali fe’auhi Kolomalu mo Latavao. Na’e mahino ‘ena tali ‘a e ikuna mo e fo’i ‘i he fe’auhi kotoa nena fe’auhi ai.
Ko e ngaahi kautaha fakamafola lea ‘e ni’ihi na’anau matu’aki tamate’i ‘a e ngaahi comment koe’uhi ko e palopalema ‘o e taulau he mitia fakasosiale. Ko e palopalema ‘eni ke tokanga kiai ‘a e pule’anga, kae tautau tefito ki he mitia fakasosiale he ‘oku ne fanau’i ‘a e feke’ike’i fakaako pea a’u ki he feke’ike’i fakasiasi pea ko’ene a’u ki he tu’unga koia ‘oku fu’u kovi ‘aupito.
Ka ko hono fakakatoa ‘oku ‘ikai ha palopalema ia he fanau sipoti, ka ko e kau poupou ‘oku hoko lahi ai ‘a e palopalema.
Tonga Fonua
