Tonga Independent News

Ta’efiemalie kainga ‘Eua ‘enau hiki mei MATAVAI kae ‘ave ia ki he kautaha Aotearoa Tonga Timber

Kuo talanga’i he Fale Alea ‘o Tonga ‘i he Tusite ‘o e uike ni, ‘a e tohitangi fika 5 2024 mei he kainga ‘Eua ko ’enau ta’efiemalie ki he fengaue’aki na’e fakahoko mo e pule’anga ‘o e 2013.

Fakatatau mo e tohi tangi, na’e kamata ‘i he 2013 ‘a e fengaue’aki ‘a e pule’anga mo e kakai ‘o ‘Eua ‘oku nau ‘api ‘uta ki he feitu’u mahu’inga ‘i ‘Eua ko Matavai. Ko e feitu’u ‘eni ‘oku fakahoko mei ai ‘a e vai ‘o ‘Eua. Ko ‘Eua foki ‘oku ‘ikai ke keli ‘enau ma’u’anga vai, ka ‘oku fakatafe ia mei he funga fonua mei he feitu’u ko’eni ko Matavai.

‘Oku fakafuofua ki he tu’unga matu’a ‘e toko 80tupu, na’anau ma’u kelekele ‘i Matavai. Na’e fai ‘a e ngaue mo e ni’ihi ko’eni kenau hiki ki he feitu’u ko Funga Te’emoa, kae tuku ‘a Matavai ke tauhi makehe koe’uhi ko e ma’u’anga vai ‘a e vahefonua.

Ka na’e toki ‘ilo he kau ma’u kelekele ‘o Matavai, ko e kaveinga na’e taumu’a ai ‘enau hiki ‘oku loi ia, ka kuo hanga ‘e he pule’anga ‘o lisi atu ‘a e konga kelekele ni ki he kautaha muli ko e Aotearoa Tonga Timber pea kuo hanga ‘e kinautolu ‘o taa ‘a e ‘akau papa he feitu’u ni pea nau too kava ai pea ko hono tauhi ‘oku ngaue’aki ‘a e fanavao.

Ko e ta’efiemalie ‘a e kainga ‘oku hangee ‘oku lohiaki’i kinautolu kenau hiki kae ‘ave ia ki he kautaha muli. Ko hono ua ko e malu ‘o e ma’u’anga vai ‘a e fonua ‘oku tu’u fakatu’utamaki he ngaue ‘oku fakahoko ‘e he kautaha muli. Pea hangee kuo ongo’i he kainga kuo lavaki’i kinautolu pea ‘ikai hanau mahu’inga.

Na’e kau henau ta’efiemalie ‘a e ‘api ‘uta fo’ou ‘oku nau hiki kiai, ‘oku kovi ‘aupito ‘a e hala kiai pea kuo mafuli ai ‘a e palau mo e me’alele 3 pea pehee foki ki he makamaka ‘a e feitu’uni ‘o ‘ikai sai ki he ngoue. Pea ‘oku nau tui ‘oku totonu ke ‘iai ha totongi huhu’i ki he fo’i fehikitaki ko’eni he ‘oku lahi ‘a e palopalema ki he kau ma’u ‘api.

Na’e fakahuu mai ‘a e tohitangi ‘a e kainga pea mo e kau fakamo’oni ‘a e toko 80 tupu. Na’e tu’utu’uni ‘a e Fale Alea ke ‘ave ‘a e tohitangi ki he komiti tu’uma’u mo totonu ‘a e Fale pea henau fakama’opo’opo, ke ‘ave ‘a e tohitangi ki he Fakamaau’anga.

Na’e me’a foki ‘a e Minisita Fonua Lord Tu’i’afitu, ko e kaveinga ki he kelekele ‘oku pelepelengesi ke talanga’i he Fale Alea, kae tuku mu’a ke toki talanoa’i pe ia mo e Fakafofonga ‘Eua. Ka na’e fiema’u foki ‘e Tongatapu 7 ia mo e ni’ihi ‘o e kau memipa ke tuku ke talanga’i pe ia he Fale alea koe’uhi ‘oku mahu’inga.

Ka na’e fakamahino ‘e he Minisita Fonua, ko e kelekele ko’eni ‘i Matavai na’e te’eki ke lesisita, ka na’e tufa pe he Tama Tu’i ki he kainga kenau tauhi. Ka ko e konga ‘oku vahe fo’ou kinautolu kiai kuo ‘osi lesisita.

Ko e palopalema foki ‘o e feitu’uni ko e ‘ikai ha hala kiai, ka ‘oku pehee ‘e Lord Nuku na’e kau he femahino’aki ki he hiki ‘a e kau ma’u’api ‘e ngaahi he pule’anga ‘a e hala ki honau ‘uta fo’ou.

Na’e fakahaa ‘e he Minisita MOI Hon. Seventeen Toumo’ua, ko e me’a ia na’e tala he pule’anga ‘o e taimi koia. Ka ‘i he ta’u ‘e 4 ‘ene ngaue ‘i ‘Eua ‘oku ne ‘ilo lelei ai ki he feitu’u ko’eni ‘oku ‘ikai lava ke ngaahi ha hala ia kiai, koe’uhi ko e tu’unga fakasiokalafi ‘o e feitu’u ni.

‘I he faka’osinga ‘o e talanga, na’e fiema’u ‘e he kau memipa ke ‘omai he pule’anga ha taimi pau ‘e ‘omai ai hanau tali ki he tohi tangi ‘a e kainga ‘o e Funga Fonua.

Na’e toe fakahaa ‘e he Minisita Mo’ui, kapau ko e mo’oni ‘a e ngaue pango hangee ko e fanavao he feitu’uni pea fetu’utaki ange, he ‘oku faingofua pe hono ta’ofi.

Kaekehe ko e kole ‘a e Fakafofonga ‘Eua 11, ke ‘ai ha komiti kenau ngaue ki he tohi tangi pea ‘oku ne loto ke kau kiai ke ne ma’u ‘a e ngaahi fakamatala totonu ke ‘ave ki hono kakai. 

Facebook
Twitter
Email

Leave a Comment